Θ. Λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση για τους εκ Καμαρών εκτελεσθέντες κατά τη γερμανική κατοχή, Κυριακή 22 Μαΐου 2016

Θ. Λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση για τους εκ Καμαρών εκτελεσθέντες κατά τη γερμανική κατοχή, Κυριακή 22 Μαΐου 2016

Σεβασμιώτατε μητροπολῖτα Γορτύνης & Ἀρκαδίας,

ἐντιμότατε κύριε βουλευτά,

ἐῤῥίτιμος κυρία ἀντιπεριφερειάρχης Κρήτης,

ἀξιότιμε κύριε δήμαρχε Φαιστοῦ,

ἀξιότιμοι κύριοι ἐκπρόσωποι τῶν στρατιωτικῶν καὶ πολιτειακῶν ἀρχῶν,

σεβαστοὶ Πατέρες,

ἀγαπητοὶ κυρίες καὶ κύριοι.

«Δὲν μὲ ἐνδιαφέρουν οἱ Κρητικοί, μὲ ἐνδιαφέρει ἡ Κρήτη!» Εἶχε δηλώσει ὁ ἀρχικὰ δημοκρατικὰ ἐκλελεγμένος γερμανὸς καγκελάριος καὶ ἐν συνεχείᾳ δικτάτωρ, Ἀφόλφος Χίτλερ, δείχνοντας τὶς προθέσεις του ἔναντι τοῦ νησιοῦ μας. Καὶ ὄντως, ἀπὸ τὴν στιγμὴ τῆς ὁριστικῆς καταλήψεως τῆς Κρήτης κατὰ τὴν 1η Ἰουνίου τοῦ 1941 -μετὰ ἀπὸ μία 10ήμερη ἡρωικὴ ἀλλὰ κατὰ πάντα ἄνιση μάχη, δεδομένης τῆς ἀπουσίας τῆς Μεραρχίας τῶν Κρητῶν στὴν ἠπειρωτικὴ Ἑλλάδα μετὰ τὴν συνθηκολόγησι στὸ ἀλβανικὸ μέτωπο -ὅπου καὶ ἔπεσαν ἡρωικῶς ἀνάμεσα στὶς ὑπόλοιπες ἑκατόμβες τῶν νεκρῶν 8 Καμαριανοί-, οἱ ὑποτακτικοὶ τοῦ ἀπανθρώπου καὶ μισανθρώπου δικτάτορος -ὅμοιοί του κατὰ πάντα- ἐφήρμοζαν στὸ ἔπακρον τὴν θεωρία του.

Ἔλεος, οἶκτος, σεβασμός, ἀνθρωπιὰ ἦταν λέξεις ξένες γιὰ τοὺς Γερμανούς. Νομίζει κανεὶς πὼς ἐπρόκειτο γιὰ ἀπολιτί­στους, ἀνθρωποφάγους κανιβάλους καὶ βαρβάρους καὶ ὄχι ὑποτιθεμένους πολιτισμένους Εὐρωπαίους καὶ μάλιστα Χριστιανούς! Ἀπ’ ὅπου περνοῦσαν ἄφηναν πίσω τους λεηλασίες, φρίκη καὶ θάνατο. Τίποτε δὲν ἐσέβοντο. Οὔτε ἀνθρώπους μὰ οὔτε καὶ Θεό. Λεηλάτησαν καὶ κατέστρεψαν ὁλοσχερῶς ναοὺς καὶ μοναστήρια ἀνοίγοντας ἀκόμη καὶ τοὺς τάφους γιὰ νὰ διασκορπίσουν τὰ ὀστᾶ τῶν Μοναχῶν. Μετέτρεψαν τὰ ἱερὰ τῶν ἐκκλησιῶν σὲ κοπρῶνες. Ἔκαναν σκοποβολὴ σὲ εἰκόνες φωνάζοντας «Ἐσεῖς ἔχετε τὸν Χριστό, ἐμεῖς τὸν Χίτλερ καὶ τὸ πιστόλι μας!»

Ἡ ἀνθρώπινη ζωὴ δὲν ἄξιζε γι’ αὐτούς. Ἀντάρτες, ἄνδρες πολεμιστές, ἀνυπεράσπιστοι γέροντες, γυναῖκες καὶ παιδιὰ ἦταν ὅλοι γι’ αὐτοὺς τὸ ἴδιο, δηλαδὴ τίποτα. Ἄνω τῶν 2.000 ἀνδρῶν ἐκτελέσθησαν στὶς φυλακὲς τῆς Ἁγιᾶς –τὸ Ἄουσβιτς τῆς Κρήτης- καὶ μάλιστα πολλοὶ ἐξ αὐτῶν ἀπεκεφαλίσθησαν μὲ αἰχμηρὴ πέτρα ἢ πέθαναν ἀπὸ ἀσιτία. Χωριὰ λεηλατήθηκαν ἢ κατεστράφησαν ὁλοσχερῶς. Γυναῖκες ἐκακοποιήθησαν, ἀνήλικα παιδιὰ καὶ ἀνάπηροι ἐκτελέσθησαν ἐν ψυχρῷ, ἐνῷ πολλοὶ ἦταν ἐκεῖνοι ποὺ παγιδεύθηκαν ἐντὸς τῶν σπιτιῶν τους γιὰ νὰ καοῦν ζωντανοὶ μαζὶ μ’ αὐτά.

Κάθε νίκη τῶν ἀνταρτῶν συνεπάγετο βαριὰ ἀντίποινα τὰ ὁ­ποῖα ὑπέστησαν κατὰ τὸ ἔπακρον καὶ οἱ Καμάρες. Ἡ ἀπαγωγὴ τοῦ στρατιωτικοῦ διοικητοῦ Ἡρακλείου, στρατηγοῦ Κράιπε, κατὰ τὴν 23η Ἀπριλίου 1944 εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἔκδοσι διαταγῆς περὶ ἰσοπεδώσεως τῶν Καμαρῶν, τοῦ Μαγαρικαρίου, τῆς Λοχριᾶς καὶ τῶν Σαχτουριῶν.

Οἱ Καμάρες ἐκυκλώθησαν τὴν 3η Μαΐου 1944. Οἱ ἄνδρες συνελήφθησαν καὶ ὡδηγήθησαν στὶς Μοῖρες, ἐνῷ τὰ γυναικόπαιδα ἐκλείσθησαν ἐντὸς τῆς ἐκκλησίας. Μετὰ ἀπὸ 2 ἡμέρες ἔδωσαν ἄδεια στὶς γυναῖκες νὰ παραλάβουν ἀπὸ τὰ σπίτια τους ὅ,τι πολύτιμο εἶχαν καὶ νὰ τὸ φυλάξουν στὴν ἐκκλησία ὅπου θὰ ἦταν ὑποτίθεται ἀσφαλές. Ἔτσι, οἱ Γερμανοὶ βρῆκαν συγκεν­τρωμένη τὴν λία τους χωρὶς νὰ κοπιάσουν. Ἀκολούθως, ἔβαλαν δυναμίτιδα καὶ φωτιὰ καὶ κατέστρεψαν τὸ χωριό. Κατεστράφη καὶ τὸ σχολεῖο, ἐνῷ ἡ ἐκκλησία λεηλατήθηκε πλήρως. Πῆραν μέχρι καὶ τὰ κεραμίδια ἀφήνοντας μόνον τοὺς 4 τοίχους. Ἀπὸ τοὺς ἄνδρες στὶς Μοῖρες κρατήθηκαν 30 οἱ ὁποῖοι καὶ ἐθανατώθησαν μὲ τρόπο ἄγνωστο. Οἱ ὑπόλοιποι ἀφέθησαν ἐλεύθεροι ὑπὸ τὸν ὅρο νὰ μὴν ἐπιστρέψουν στὸ χωριό τους.

Οἱ Καμαριανοί, ἄνδρες, γυναῖκες, ἡλικιωμένοι, παιδιὰ παίρ-νοντας μαζί τους μόνον πόνο καὶ ὀδύνη, ἀφοῦ τίποτα ἄλλο δὲν τοὺς εἶχε ἀπομείνει, ἄφησαν πίσω τὸ ἰσοπεδωμένο χωριό τους καὶ βρῆκαν καταφύγιο στὰ πέριξ σπήλαια καὶ χωράφια, καὶ τοῦτο ὅμως προσωρινά, ἀφοῦ στὶς 12 Αὐγούστου οἱ ἀντάρτες ἐφόνευσαν 2 Γερμανοὺς στρατιῶτες μεταξὺ Κισσῶν καὶ Σκουρβούλων. Πρὸς ἐκδίκησι, γερμανικὸ ἀπόσπασμα ἦλθε στὶς Καμάρες τὴν 13η Αὐγούστου, ἔκαψε τὴ σοδειὰ καὶ τὰ ἐνδύματα τῶν κατοίκων καὶ ἐφόνευσε 3. Ἔπειτα ὡδήγησαν τοὺς κατοίκους –γυναῖκες καὶ ὅσους ἄνδρες δὲν εἶχαν διαφύγει- στὸ χωριὸ Γρηγοριά, ἐκ τῶν ὁποίων τελικὰ κράτησαν 5 ἐξ ὧν καὶ μία γυναῖκα, τοὺς ὁποίους καὶ ὡδήγησαν στὸν τόπο ὅπου εἶχαν ἐκτελεσθεῖ οἱ 2 Γερμανοὶ μαζὶ μὲ κατοίκους τῶν περίξ χωριῶν συνολικὰ 10 ἄνδρες καὶ 20 γυναῖκες, τοὺς ὁποίους ἐκτέλεσαν διαδοχικῶς.

Αὐτὴ ἦταν καὶ ἡ τελευταία θηριωδία καὶ κτηνωδία τῶν Γερ­μανῶν δημίων, ἀφοῦ κατὰ τὴν 12η Ὀκτωβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους ἐγκατέλειπαν τὴν Ἀθήνα καὶ τὴν 21η Μαΐου τοῦ 1945 τὴν Κρήτη ἀφήνοντας πίσω τους 4 χρόνια ποὺ ποτὲ δὲν πρόκειται νὰ λησμονηθοῦν. Κατεστραμμένα χωριά, τάφους, μαυροφόρες γυναῖκες καὶ ὀρφανὰ παιδιὰ νὰ πενθοῦν τοὺς χαμένους τους.

Μέσα ὅμως ἀπὸ αὐτὸν τὸν πόνο ἀνεδείχθη ἕνας ἡρωισμὸς ποὺ παρόμοιός του ποτὲ δὲν ὑπῆρξε. Λίαν χαρακτηριστικὸ εἶναι τὸ ἑξῆς περιστατικὸ κατὰ τὴν ἐκτέλεσι τῶν 30 ἀνθρώπων μεταξὺ Κισσῶν καὶ Σκουρβούλων. Τὴν ὥρα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ ἐκτελεσθῇ μία γυναῖκα ἡ μητέρα της παρακολουθώντας την μαζὶ μὲ ἄλλους ἔκλαιγε, ὅπως ἦταν φυσικό. Τότε ἡ κόρη της βλέποντάς την νὰ κλαίῃ τῆς λέει: «Γιατί κλαῖς; Μήπως κάναμε καμμιὰν ἀτιμία; Γιὰ τὴν πατρίδα μας σκοτωνόμαστε!» Καὶ ἡ μητέρα τότε ἔπεσε κὶ αὐτὴ στὶς σφαῖρες ἀκολουθώντας τὴν κόρη της στὸν θάνατο…

Αὐτός, Σεβασμιώτατε, κυρίες καὶ κύριοι, δὲν εἶναι ἕνας ἁπλὸς διάλογος γυναικῶν. Μοιάζει περισσότερο μὲ στιχομυθία εἰλημμένη ἀπὸ ἀρχαία ἑλληνικὴ τραγωδία ἢ μὲ ἀπόσπασμα ἀπὸ χριστιανικὸ μαρτυρολόγιο, καὶ μόνον ὑπ’ αὐτὴν τὴν προο­πτικὴ ὀφείλουμε νὰ τὸν προσεγγίσουμε. Μετὰ ἀπὸ 72 ἀκριβῶς χρόνια καὶ ἀκόμη ἐκστατικοὶ θαυμάζουμε καὶ ὑποκλινόμεθα ἐ­νώπιον τοῦ ἀγῶνα καὶ τῶν θυσιῶν τῶν Καμαριανῶν. Δὲν λέω «τιμοῦμε» γιατὶ εἴμαστε πολὺ μικροὶ ἐμεῖς σήμερα νὰ τιμήσουμε αὐτοὺς τοὺς ἥρωες, αὐτοὺς τοὺς ἐθνομάρτυρες. Μόνον νὰ ὑποκλιθοῦμε μποροῦμε καὶ ἀναλογιζόμενοι νὰ παραδειγμα­τισθοῦμε.

Στεκόμαστε σήμερα σὲ ἕναν τόπο αἱματοβαμμένο. Πατοῦμε σὲ χώματα ποὺ ἀναδύουν θάνατο. Φέρνουμε στὴ μνήμη μας τὰ φρικτὰ καὶ ἀνείπωτα γεγονότα ποὺ ἔλαβαν χώρα ἐδῶ, στὴν ὑπόλοιπη Κρήτη μὰ καὶ σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἑλλάδα, καὶ ἀσυναίσθητα τὰ σπλάχνα μας σφίγγονται. Ὄχι ἀπὸ μίσος, ὄχι ἀπὸ ὀργή, ὄχι ἀπὸ ἀγανάκτηση. Ἐμεῖς ἄλλωστε δὲν εἴμαστε σὰν αὐτούς. Δὲν θέλουμε νὰ εἴμαστε σὰν αὐτούς! Ἀλλὰ ἀπὸ μία ἐναγώνια καὶ εὔλογη ἀπορία. Γιατί; Αὐτὸ τὸ γιατί παραμένει ἀναπάντητο ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα. Γιατί τότε; Γιατί καὶ σήμερα;

Σεβασμιώτατε, κυρίες καὶ κύριοι,

Πατοῦμε σὲ χώματα ποὺ δὲν ἀναδύουν μόνον θάνατο ἀλλὰ μοσχοβολοῦν καὶ ἀνάσταση! Παρὰ τὶς ἰσοπεδώσεις, τὰ χωριὰ ξαναχτίσθηκαν. Παρὰ τὶς ἐκτελέσεις, ἡ ζωὴ συνεχίσθηκε. Καὶ τοῦτο εἶναι τὸ δίδαγμα τῆς σημερινῆς ἐπετείου. Οἱ Καμάρες -καὶ κατ’ ἐπέκτασιν ἡ Κρήτη- δὲν ἀφανίσθηκε τὸ 1941 παρὰ τὶς θηριωδίες τῶν Γερμανῶν. Ὅπως δὲν κατεστράφη οὔτε τὸ 1669 μὲ τὴν κατάληψί της ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανούς, οὔτε τὸ 1204 ἀπὸ τοὺς Ἑνετούς, οὔτε τὸ 823 ἀπὸ τοὺς Ἄραβες. Καὶ θὰ μπορούσαμε νὰ παραθέσουμε πλεῖστα ὅσα ἀντίστοιχα παραδείγματα φθάνοντας στὸ βάθος τῆς ἰστορίας.

Τὰ ὀνόματα τῶν 28 ἐκτελεσθέντων Καμαριανῶν κατὰ τὴν περίοδο τῆς γερμανικῆς κατοχῆς ἀποτελοῦν μέρος μόνον τῶν ὀνομάτων ποὺ κοσμοῦν τὸ ἡρῶον τοῦ χωριοῦ, καὶ αὐτὰ πάλι νοερῶς γίνονται ἕνα μὲ τὰ ὀνόματα τῶν ὑπολοίπων χωριῶν τῆς Κρήτης, τῶν ὑπολοίπων ἡρώων τῆς Ἑλλάδος καταδεικνύοντας ἔτσι τὴν ἀέναη ἀντίστασι τοῦ δικαίου ἀπέντι στὸ ἄδικο, τοῦ ἀνισχύρου ἀπέντι στὸν ἰσχυρό, τῆς ἀνθρωπιᾶς ἀπέναντι στὴν βαρβαρότητα.

Ὄντας λοιπὸν φορτωμένοι μὲ αὐτὸ τὸ ἔνδοξο παρελθὸν δὲν δικαιούμαστε νὰ φοβάμαστε γιὰ τὸ παρὸν ἢ τὸ μέλλον μας, παρὰ τὴν χαλεπὴ περίοδο βαθειᾶς κρίσεως ποὺ διανύουμε. Ἀκόμη κι ἂν δυσκολευτοῦμε, θὰ συνεχίσουμε. Ἔχουμε χρέος νὰ συνεχίσουμε, ὥστε νὰ διδάξουμε τοὺς ἀπογόνους μας τὰ ἔνδοξα ἔργα τῶν προγόνων μας καὶ παρὰ τὶς ἀδυναμίες μας νὰ προσπαθήσουμε νὰ τὰ μιμηθοῦμε. Τὸ μέλλον μας κανεὶς ἰσχυρὸς δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ὁρίσει, δεδομένου ὅτι κανεὶς δὲν εἶναι ἰσχυρότερος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος -ὅπως ἔλεγε καὶ ὁ ὅσιος Παΐσιος- σκανδαλωδῶς ἀγαπᾷ τὴν Ἑλλάδα!

Σᾶς εὐχαριστῶ!

Ἀντώνιος Κουτεντάκης

Θεολόγος, φιλόλογος, ὑπ.διδάκτωρ Ἱστορίας