Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας
Ἡ μονὴ τοῦ Ἁγ. Ἀντωνίου στὸ Βροντήσι βρίσκεται στὶς νότιες ὑπώρειες τῆς ὀροσειρᾶς τοῦ Ψηλορείτη, σὲ ἀποστάση περίπου δύο χλμ. ἀπὸ τὸν οἰκισμὸ Ζαρός. Ἂν καὶ οἱ πρῶτες γραπτὲς μαρτυρίες γιά τὴ μονὴ ἀνάγονται στὸν πρώϊμο 15ο αἰ., πολὺ πιθανὸν ἡ ἵδρυσή της ἔγινε ἀρκετά παλαιοτέρα. Ὁ ὕστερος 16ος καὶ ὁ 17ος αἰ. φαίνεται ὅτι ἦταν ἡ κύρια περίοδος ἀκμῆς, ἀφοῦ τότε κατασκευάσθηκαν πολλά ἀπὸ τὰ κτίσματά της. Τὴν ἐποχὴ αὐτὴ κατασκευάσθηκε στὸν περίβολο καὶ ἡ μαρμάρινη κρήνη μὲ τὸν μοναδικὸ γλυπτὸ διακόσμο ποὺ ἀπεικονίζει τοὺς Πρωτοπλάστους Ἀδὰμ καὶ Εὔα καὶ τοὺς τέσσερις προσωποποιημένους ποταμοὺς τοῦ Παραδείσου ὡς κρουνούς. Κατ᾽ ἐξοχὴν δείγματα τῆς ἀκμῆς αὐτῆς ἀποτελοῦν καὶ οἱ ἕξι εἰκόνες τοῦ μεγάλου ζωγράφου τῆς Κρητικῆς Σχολῆς Μιχαὴλ Δαμασκηνοῦ, οἱ ὁποῖες εἶχαν παραγγελθεῖ γιά τὴ μονὴ καὶ σήμερα βρίσκονται στὸ Μουσεῖο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης στὸν ναὸ τῆς Ἁγ. Αἰκατερίνης στὸ Ἡράκλειο. Τὸ διώροφο κτηριακὸ συγκρότημα τῆς μονῆς ἀναπτύσσεται βόρεια καὶ δυτικά τῆς αὐλῆς, στὸ μέσο τῆς ὁποίας ὑψώνεται τὸ δίκλιτο καθολικό, ἀφιερωμένο στὸν Ἅγ. Ἀντώνιο καὶ στὴ Ψηλάφηση τοῦ Θωμᾶ. Τὸ ἀρχικὸ μονόχωρο καθολικὸ πρὸς τὸ τέλος τοῦ 16ου αἰ. ἐπεκτάθηκε πρὸς τὰ δυτικὰ καὶ στὴ συνέχεια, μὲ τὴν προσθήκη στὰ βόρεια ἑνὸς εὐρύχωρου κλίτους διπλασιάστηκε. Τὴν ἴδια περίοδο προστέθηκε καὶ τὸ δυτικοῦ τύπου πυργόμορφο κωδωνοστάσιο. Τὸ ἀρχικὸ κλῖτος φέρει στὸ ἐσωτερικό του τοιχογραφικὸ διακόσμο τοῦ 14ου αἰ., ἐνῶ ἀποτελεῖ μοναδικὴ περίπτωση στὴν Κρήτη ποὺ στὸν κυρίως ναὸ ἀντὶ για τὸν καθιερωμένο εὐαγγελικὸ κύκλο ἔχει ἀπεικονιστεῖ τὸ Μηνολόγιο. Ἀπὸ τὸ σωζόμενο τμῆμα τοῦ μηνολογίου χαρακτηριστική, στὸν νότιο τοῖχο, εἶναι ἡ ἀπεικόνιση τοῦ Δεκεμβρίου μὲ τοὺς ἑορτάζοντες ἁγίους καὶ τὴ Σφαγὴ τῶν Νηπίων, ὡς τελευταία σκηνὴ τοῦ πίνακα γιά τὶς 29 τοῦ συγκεκριμένου μῆνα.
Μοναδικὴ στὴν Κρήτη εἶναι στὸ τεταρτοσφαίριο τῆς κόγχης τοῦ ἱεροῦ καὶ ἡ παραστάση τοῦ Δείπνου τοῦ Χριστοῦ στοὺς Ἐμμαοὺς ποὺ περιβάλλεται ἀπὸ στηθάρια ἀποστόλων, προφητῶν καὶ ἀγγέλων. Ἡ ὑψηλῆς ποιότητας ζωγραφική τοῦ Βροντησίου, ἀντιπροσωπευτική τῆς ὀγκηρῆς τεχνοτροπίας τῶν ἀρχῶν τοῦ 14ου αἰ., θεωρεῖται ὅτι ἐκτελέσθηκε ἀπὸ μετακλητὸ ζωγράφο ἑνὸς ἀπὸ τὰ μεγάλα καλλιτεχνικὰ κέντρα τῆς ἐποχῆς, τὴν Κωνσταντινούπολη ἢ ἴσως τὴ Θεσσαλονίκη. Στὸ καθολικὸ ἐκτίθενται εἰκόνες τοῦ σπουδαίου κρητικοῦ ἁγιογράφου Ἀγγέλου, τοῦ 15ου αἰ., ἀνάμεσα στὶς ὁποῖες ξεχωρίζει αὐτὴ τοῦ Χριστοῦ ὡς Ἄμπελος. Συνεπτυγμένο κείμενο ἀπό ἄρθρο τῆς κ. Βασιλικῆς Συθιακάκη, ἀρχαιολόγου. Πηγή: odysseus.culture.gr Ἡ Ἱ. Μονή εἶναι ἀνδρῶα καί σήμερα ἐγκαταβιοῦν 3 πατέρες.
Oἱ Ἅγιοι Δέκα. Τοιχογραφία Καθολικοῦ Ἱ. Μονῆς Βροντησίου (14ος αἰ.)
Από τη Θ. Λειτουργία στο Βαλσαμόνερο και το Μνημόσυνο για τους Δασκάλους της Κρητικής Σχολής Αγιογραφίας, στα πλαίσια του 4ου ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΓΟΡΤΥΝΑΣ, «Ἐν Γορτύνῃ καί Ἀρκαδίᾳ ἐγένετο…», με θέμα: «Η διασπορά των κρητικών εικόνων», 18, 19 και 20 Οκτωβρίου 2024, το οποίο οργάνωσε η Ι. Μητρόπολή μας, σε συνδιοργάνωση με την Αναπτυξιακή Ηρακλείου και το Ινστιτούτο Μεσογειακών σπουδών του Ι.Τ.Ε.
Ι. Μνήμη Αγ. Ανδρέου Κρήτης, Χειροθεσία σε Πνευματικό, Αρχιμανδρίτη του π. Τιμοθέου και ενθρόνισή του σε Ηγούμενο της Ι. Μονής Βροντησίου, 4/7/2020.
Από την εις Μοναχόν χειροθεσία του π. Ευγενίου Καμπουράκη στην Ι. Μονή Βροντησίου, 25/1/2020.
