Ἀμπελοῦζος – Ἱ. Ν. Εὐαγγ. Θεοτόκου

Το Xωριό Αμπελούζος ανήκει στο Δήμο Γόρτυνας της Επαρχίας Καινουργίου. Βρίσκεται πλησίον της γεωργικής σχολής Μεσαράς, σε υψόμετρο 200 μέτρων. Το έτος 1583 είχε 158 κατοίκους και αναφέρεται με την Λατινική ονομασία Ambelluso. 50 μέτρα ανατολικά του Xωριού βρίσκεται η γεωργική σχολή Μεσαράς, η οποία ιδρύθηκε το 1920 δια του Ν.2155 στα κτήματα του μετοχίου της Αγ. Παρασκευής, τα οποία παραχώρησε η Μοναστηριακή επιτροπή Ηρακλείου. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις της εν λόγω σχολής έγιναν με δαπάνες της επιτροπής Μοναστηριακής περιουσίας και ο εξοπλισμός με δαπάνες του Δημοσίου. Η σχολή προσφέρει σπουδαίες υπηρεσίες για τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής της Μεσαράς, διαθέτει και ΤΕΣ (Τεχνική Επαγγελματική Σχολή) θερμοκηπιακών-γεωργικών εγκαταστάσεων.

Εντός της σχολής βρίσκεται Ι. Ναός της Αγίας Παρασκευής ο οποίος χρονολογείται στα τέλη του 13ου αρχές του 14ου αιώνα. Η είσοδος του Ναού είναι καμαρωτή με παραστάδες που φέρουν επίκρανα και το κλειδί της καμάρας είναι διακοσμημένο με Σταυρό. Εσωτερικά ένα μόνο οξυκόρυφο τόξο με παραστάδες που φθάνουν μέχρι το δάπεδο στηρίζει το θόλο και χωρίζει το Ι. βήμα από τον κυρίως Ναό. Η Αγ. Τράπεζα είναι κτιστή και πλάι της σώζεται ένα λίθινο αρχιτεκτονικό μέλος πιθανόν από κίονα σε μικρό ύψος (Πρόθεση). Το δάπεδο καλύπτεται από σειρά πλακών που φαίνεται πως ανήκουν στην αρχική φάση του κτιρίου. Η κόγχη-τάφος στον βόρειο τοίχο οδηγεί στο συμπέρασμα πως ήταν ταφικό μνημείο του Επισκόπου η άρχοντα της περιοχής.

Ι. Ναός της Αγίας Παρασκευής

Καταγραφή ἐκκλησιαστικῶν καταστροφῶν 

ἀπό τούς ναζιστές Γερµανούς σέ ἐκκλησίες τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς µας (Β´ µέρος)

Ἐνορία Ἀμπελούζου

Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ εἶναι ἀποσπάσματα ἀπό ὁμιλία τοῦ Σεβ. Ποιμενάρχου μας κ. Μακαρίου ἡ ὁποία πραγματοποιήθηκε στό Πολιτιστικό μας Κέντρο, στίς 16/12/2018, στήν ἐκδήλωση, ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ. Ἐ. Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, γιά τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης Εὐγένιο, μέ ἀφορμή τή συμπλήρωση 40 ἐτῶν ἀπό τήν κοίμησή του. Στό ἑπόμενο τεῦχος θά ἀκολουθήσουν καί ἄλλα ἀποσπάσματα πού ἀφοροῦν καταγραφές ἐκκλησιαστικῶν καταστροφῶν σέ ἄλλες ἐκκλησίες τῆς Ἐπαρχίας μας.

Ἀπό τό Ἀρχεῖο τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας:
Μετά τή φυγή τῶν Γερμανῶν τό Ἑλληνικό Κράτος ἔκανε, ὡς γνωστόν, διάφορες ἀπογραφές. Στήν προσπάθειά του γιά τή συγκέντρωση στοιχείων καταστροφῶν πού ἔγιναν, μεταξύ ἄλλων συμπεριλαμβάνεται καί ἕνα τηλεγράφημα  τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί Θρησκευμάτων, πρός τήν τότε Ἱερά Ἐπισκοπή Ἀρκαδίας, μέ τό ὁποῖο ζήτησε κατάσταση ζημιῶν πολέμου καί κατοχῆς, εἰς βάρος Ἱερῶν Ναῶν καί Ἱερῶν Μονῶν τῆς δικαιοδοσίας τῆς ἐν λόγῳ Ἱερᾶς Ἐπισκοπῆς.
Ἀπό τήν, ὅση καί ὅπως σώζεται, συνημμένη κατάσταση ζημιῶν, στό ἀπαντητικό ἔγγραφο τοῦ προαναφερθέντος τηλεγραφήματος, πού ὑπάρχει στό ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, τό ὁποῖο ὑπογράφει ὁ Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος τῆς Ἱ. Ἐπισκοπῆς Ἀρκαδίας, Ἀρχιμανδρίτης Χρύσανθος Μαρκάκης προκύπτουν τά ἀκολουθοῦντα στοιχεῖα πού ἀξίξει νά ἀναφερθοῦν, γιά νά σχηματισθεῖ γνώμη καί γιά τήν «εὐλάβεια»!!! τῶν κατακτητῶν τῆς περιόδου πού ἀναφερόμαστε. Σημασία ἔχει ἐδῶ τό τί ἱερά κατέστρεψαν ἀσεβῶς οἱ κατακτητές καί ὄχι ἡ χρηματική ἀξία τους. Ἡ ἀνάγνωση καί μόνο τῶν στοιχείων ἀποτελεῖ ἕνα ἐπί πλέον θλιβερό τεκμήριο τῶν πράξεων τῶν Ναζί καί εἰδικά γιά τό πῶς φέρθηκαν γιά Ἱερούς Ναούς καί ἱερά τῆς πίστεώς μας.
Ἔγραψε, (ὑπ᾽ ἀριθμ. πρωτ. 172/110/4-10-1945, Ἅγιοι Δέκα, ἐξερχόμενο τῆς Ἱ. Ἐπισκοπῆς Ἀρκαδίας, Ἀρχεῖο Ἱ. Μ. Γ. Ἀ) λοιπόν, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χρύσανθος Μαρκάκης, ἀπό τούς Ἁγίους Δέκα (τό κοσμικό του ὄνομα ἦταν Χαράλαμπος Μαρκάκης, καταγόταν ἀπό τό Τυμπάκι, πῆγε στό Μοναστῆρι τῶν Ἀπεζανῶν τήν 1/8/1906, σέ ἡλικία 19 ἐτῶν. Στίς 19/12/1907, ἐκάρη Μοναχός καί ἔλαβε τό ὄνομα Χρύσανθος. Διετέλεσε καί  Ἡγούμενος τῆς ἐν λόγῳ Ἱ. Μονῆς. Ἀπεβίωσε στίς 2/2/1957, (πληροφ. ἀπό τό Μοναχολόγιο τῆς Ἱ. Μονῆς Ἀπεζανῶν): «Τάς ζημίας αἵτινες ἐπηνέχθησαν εἰς βάρος τῶν Ἱερῶν Ἐνοριακῶν Ναῶν τῆς Δικαιοδοσίας τῆς Ἱερᾶς Ἐπισκοπῆς Ἀρκαδίας, παρά τῶν Γερμανικῶν καί Ἰταλικῶν Στρατευμάτων κατά τό διάστημα τῆς κατοχῆς…

Εὐαγγελισμός Ἀμπελοῦζος: Κατεστράφη τελείως ἕν οἴκημα τοῦ Ἱ. Ναοῦ 30.000 δρ. Ἀξία Ὁλική 30.000 δρ.

Τό παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στό Περιοδικό τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας «Ἐν Ἐσόπτρῳ», τεῦχος 55, ἔτος 2019, σελ. 14-15.

ΑΛΛΟΙ ΝΑΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Ιερός Ενοριακός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Ο I. Ναός είναι διαστάσεων 12Χ4. Σε επιγραφή που υπάρχει ανάγλυφη στην είσοδο του Ναού αναφέρεται η ανακαίνιση του το μήνα Μάρτιο του έτους 1861.

Το κιονόκρανο που βρίσκεται ως βάση της Αγ. Τραπέζης του Ι. Ναού του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Τρίκλιτη Εκκλησία επ ονόματι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Αγ. Ιωάννου και Αγ. Δημητρίου

Τοποθετημένη στην είσοδο του Χωριού.

Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου

Ο συγκεκριμένος Ναός βρίσκεται εντός του κοιμητηρίου του οικισμού και κτίσθηκε το έτος 1920.

Ιερός Ναός Αγίου Αντωνίου

Βρίσκεται στα βόρεια του χωριού και κτίσθηκε το έτος 1990.

Ιερός Ναός Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων

Βρίσκεται στα δυτικά του χωριού και κτίσθηκε το έτος 1988.

Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου

Βρίσκεται στα βορειοδυτικά του χωριού και κτίσθηκε το έτος 1993.