Θυρανοίξια, μετά απο 600 χρόνια, στο αναστηλωμένο καθολικό του Ι. Μετοχίου Τριών Ιεραρχών Λουσουδίου Καπετανιανών (Ιωσήφ Φιλάγρη), της Ι. Μονής Κουδουμά 4/5/2016

Θυρανοίξια, μετά απο 600 χρόνια, στο αναστηλωμένο καθολικό του Ι. Μετοχίου Τριών Ιεραρχών Λοσουδίου Καπετανιανών (Ιωσήφ Φιλάγρη), της Ι. Μονής Κουδουμά

Οι ανασκαφές έγιναν υπό τη διεύθυνση του μακαριστού καθηγητή αρχαιολογίας κ. Αθαν. Παλιούρα, στη θέση Λουσούδι των Καπετανιανών, σε υψόμετρο 800μ. κάτω από τον δυτικό ίσκιο του Κόφινα, της υψηλότερης κορυφής των Αστερουσίων, όπου ευρίσκεται το Ι. Μετόχιο των Τριών Ιεραρχών της Ι. Μονής Κουδουμά.
Εκεί σωζόταν ημιερειπωμένος ο ναός των Τριών Ιεραρχών, που ίδρυσε ο λόγιος μοναχός και αριστοτελικός σχολιαστής Ιωσήφ Φιλάγρης, στα μέσα του 14ου αι.
Όπως είναι γνωστό ο Φιλάγρης δραστηριοποιήθηκε στη Νότια Κεντρική Κρήτη, όπου υπήρχε η Ερημούπολις, με πληθώρα μονυδρίων, ασκηταριών και σπηλαίων των ερημιτών, που συνέχιζαν τη μακραίωνη πορεία της μοναστικής πολιτείας, που ξεκίνησε από το Αγιοφάραγγο με μαθητές του Μεγάλου Αντωνίου, καθώς ο μοναχισμός εισήχθη στην Κρήτη από τις Λαύρες της Αιγύπτου.
Ο Ιωσήφ Φιλάγρης, επειδή είχε να αντιμετωπίσει την απαγόρευση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας από τους Βενετούς κατακτητές και την καταπίεση της προπαγάνδας των ρωμαιοκαθολικών της Κρήτης, βρήκε πρόσφορο έδαφος στον απομακρυσμένο χώρο του Κόφινα όπου έστησε το Μοναστήρι του και με τους φοιτητές του, στους οποίους δίδασκε ελληνική φιλολογία, Πατέρες της Εκκλησίας, Μαθηματικά και Ιατρική ανέπτυξε σε τρία σημεία τη δράση του: α. Διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας σε υψηλό επίπεδο. β. Αντιρρητική Θεολογία, όπου μαζί με τους σύγχρονούς του σπουδαίους θεολόγους Ιωσήφ Βρυέννιο και Νείλο Δαμιλά ανασκεύαζαν τις κακοδοξίες των καθολικών. γ. Αντέγραφε κώδικες με πατερικά κείμενα, αλλά και με έργα του Αριστοτέλη, το έργο του οποίου βρισκόταν σε διωγμό από την καθολική Εκκλησία. Σώζονται έργα του Αριστοτέλη που εγράφησαν «διά χειρός Ἰωσήφ Φιλάγρη, μοναχοῦ τοῦ Κρητός καί τῶν αὐτοῦ φοιτητῶν ἐν τῇ μονῇ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, κάτωθι Κωφηνίου Ὄρους εἰς θέσιν Λουσούδι», στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Ρώμη, στο Βουκουρέστι, στο Άγιον Όρος κλπ.
Η ανασκαφή, ευτύχησε να αποκαλύψει ως σήμερα, σειρά κελλιών, το μαγκιπείον (κουζίνα), την Τράπεζα, αποθηκευτικούς χώρους, το Αρχονταρίκι και το σημαντικότερο όλων: το Scriptorium, δηλαδή το βιβλιογραφικό εργαστήριο, όπου ο Φιλάγρης και οι φοιτητές του αντέγραφαν τα χειρόγραφα, έργα των Πατέρων και ιδιαίτερα έργα του Αριστοτέλη, τον οποίο μάλιστα ο ίδιος ο Φιλάγρης σχολίαζε.
Πιστεύουμε ότι στην έρευνα της χειρόγραφης παράδοσης είναι το πρώτο βιβλιογραφικό εργαστήριο που αποκαλύπτεται σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, ανακάλυψη που εκτινάσσει στα ύψη την ουσιαστική έρευνα της ιστορίας της Κρήτης στον επιστημονικό τομέα της βυζαντινής περιόδου.
Την ανασκαφή στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις ο Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος, ενώ το Υπουργείο Πολιτισμού έδωσε τις απαιτούμενες εγκρίσεις. Η χρηματοδότηση των ανασκαφών έγινε από την Ι. Μονή Κουδουμά, μετά από πρωτοβουλία του Ηγουμένου αυτής Πανοσιολ. Αρχιμ. Μακαρίου Σπυριδάκη και της αδελφότητας της εν λόγω Ι. Μονής. 24- 9- 2013

Θυρανοίξια μετα απο 600 χρονια σε αναστηλωμένο μοναστήρι στην Κρήτη

Με εκκλησιαστική λαμπρότητα και κατάνυξη έγιναν σήμερα τα θυρανοίξια του ιστορικού ναου των τριών ιεραρχών στα Αστερούσια όρη της Κρητης του αναστηλωμένου ιστορικού μοναστηριού που λειτουργηθηκε φετος μετα απο 600 χρονια ανήμερα της γιορτής του και που συνεχίζει την πορεία του. Τα θυρανοίξια έγιναν από τον μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας κ.κ Μακαριο παρουσία κλήρου του περιφερειάρχη Κρήτης,εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης,φορέων και κατοίκων της περιοχής. Πρόκειται για το ιστορικό μοναστήρι του ορθόδοξου μοναχου Ιωςηφ Φιλαγρη στην περιοχή “Λιοςουδι”του οικισμού Καπετανιανων Ηρακλείου το οποίο σύμφωνα με τους ιστορικούς διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ορθοδοξία και αποτέλεσε το πρώτο Ελληνικο πανεπιστήμιο – κέντρο φιλοσοφίας – μάθησης. Σύμφωνα με τους ιστορικούς το 1400 μ.χ κυνηγημένος από το φανατικό καθολικό Λατινικο ιερατείο του Χάνδακα ο Ιωσήφ Φιλάγρης καταφεύγει τα Αστερούσια όρη και ιδρύει την Μόνη των Τριων Ιεραρχών. Εκεί παράλληλα με τα καθήκοντά του διδάσκει Αριστοτέλη ,Πλάτωνα, Ιατρική, Αστρολογία, όπως και άλλους έλληνες φιλοσόφους μαζί με τα κείμενα των πατέρων της εκκλησίας και αντιγραφει τα έργα όλων των μεγάλων της ελληνικής φιλοσοφίας. Μάλιστα σήμερα τα συγγράμματα αυτά βρίσκονται σε όλες τις μεγάλες βιβλιοθήκες του κόσμου ενώ έχει ανακοινωθεί ότι στην περιοχή λειτούργησε το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο. Από τότε όπως αναφέρεται πέρασαν 600 χρόνια και το μοναστήρι ρήμαξε ενώ τα τελευταία χρόνια έγιναν αρχαιολογικές ανασκαφές από τον αείμνηστο καθηγητή Αθανάσιο Παλιούρα ο όποιος και έφερε στο φως το μοναστήρι. Πέρυσι και φέτος αναστηλώθηκε ο Ναός των τριών Ιεραρχων η δε οικοπεδική έκταση που βρίσκεται το μοναστήρι δωρήθηκε στη Μόνη Κουδουμα, από το Μόναχο Ιλαρίωνα Σταματακη. Ο Μητροπολίτης Μακάριος κατά την τελετή των Θυρανοιξιων χαρακτήρισε μεγάλο Θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός την ανακάλυψη- αναστήλωση -και λειτουργία του ναου που παράλληλα αποτέλεσε χώρο παιδείας- φιλοσοφίας. Ο ίδιος, αλλά και ο Ηγουμενος της Μονής Κουδουμα όπου ανήκει ο ναός ευχαρίστησαν Αρχές, Φορείς, Υπηρεσίες και ιδιώτες που βοήθησαν στο όλο έργο, ενώ ιδιαίτερη μνεία έγινε στον αποθανόντα καθηγητή-ερευνητή Αθανάσιο Παλιούρα που ανἐσκαψε το μοναστήρι ενω δόθηκε τιμητική πλακέτα στην οικογένεια του. Επίσης απονεμήθηκαν τιμητικές πλακέτες στους συντελεστές για την ανάδειξη και ολοκλήρωση του έργου στους Περιφερειάρχη Κρήτης Στ. Αρναουτάκη, Δήμαρχο Γόρτυνας Ν. Σχοιναράκη, συγγραφέα- δημοσιογράφο Νίκο Ψιλάκη (επιστημονική ταυτοποίηση – δημοσίευση), αρχιτέκτονα- επιβλέποντα Ηρ. Πυργιαννάκη, ΚΓ΄ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, καθηγητές Γ. Νικολακακη, Μ. Ταρουδακη(εκπροσώπους του Πανεπιστημίου Κρητης), Γ. Σταματακη λαογράφο-συγγραφέα (υπέδειξε για την έρευνα τον χώρο του μοναστηριού που άνηκε και δωρήθηκε απο την οικογενεια του), κ. Κυριακακη (οικονομική ενίσχυση) κ.α.

Μανόλης Κοκολάκης www.ethnos.gr