Ἰωάννης «Ἀρναουτογιάννης»

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τόν Συνάναρχον Λόγον.

Εὐθαρσῶς ἀποῤῥίψας πατρῴαν πλάνην σου εὐθύς ὡς ἔγνως τήν πίστιν ἐν Μεσαρᾷ τοῦ Χριστοῦ ἀθλητῶν χοροῖς ἐνδόξοις συνηρίθμησαι˙ φύλαξ ἀγρῶν θεοφιλές, νεομάρτυς πεφηνώς γενναῖος τής εὐσεβείας πρεσβεύειν εἴληφας χάριν ὑπέρ ἡμῶν τῶν εὐφημούντων σε.

Ὁ Ἀλβανικῆς καταγωγῆς στρατιώτης Ἰωάννης, ἐπονομαζόμενος «Ἀρναουτογιάννης», βαπτίστηκε χριστιανός, μέ τό ὄνομα Ἰωάννης. Βρῆκε κατοικία στό χωριό Ἅγ. Ἰωάννης Φαιστοῦ, ἀσκώντας τό ἐπάγγελμα τοῦ δραγάτη (ἀγροφύλακα).
Κάποιοι ἐπαναστάτες σκότωσαν δύο Τουρκόγυφτους. Οἱ ὀθωμανοί πού μισοῦσαν τόν Ἰωάννη ἐπειδή ἀπαρνήθηκε τή θρησκεία τους, βρῆκαν τήν εὐκαιρία νά τόν ἐκδικηθοῦν. Τόν κατήγγειλαν ὅτι αὐτός ἦταν ὁ φονιάς τῶν δύο Τουρκόγυφτων, κατηγορώντας τον μάλιστα ὅτι μετά τήν ἀλλαγή τοῦ θρησκεύματός του εἶχε διάθεση ἐξόντωσης Μουσουλμάνων.
Ὁ Ἰωάννης στάλθηκε στό Ἡράκλειο σέ δίκη, ὅπου ἀποδείχθηκε ἡ ἀθωότητά του. Ὅμως ὁ δικαστής Ρεχίτ – Ἐφέντης, του ζήτησε νά ἀλλάξει θρησκεία καί πάλι, γιά νά φανεῖ ὅτι δέν σκότωσε λόγω θρησκευτικῆς ἀντιπαλότητας, διαφορετικά θά τόν καταδίκαζε σέ θάνατο. Ὁ Ἰωάννης μέ θάρρος ὁμολόγησε τό Χριστό. Βασανίστηκε μέ φρικτά μαρτύρια. Μεταξύ τῶν ἄλλων πύρωσαν ἕνα σιδερένιο δοχεῖο καί τοῦ τό ἔβαλαν στό κεφάλι. Ὁ Ἅγ. Ἰωάννης παρέδωσε τήν ψυχή του στό Θεό.
Ὁ Πασᾶς ἔδωσε διαταγή νά δοθεῖ τό σῶμα του στούς Χριστιανούς καί νά ταφεῖ. Τό πῆραν καί τό ἔθαψαν στά «Σπιτάλια» τῆς Πόλεως Ἡρακλείου. Τά λείψανά του τά πῆρε ὁ Πρόξενος τῆς Ρωσίας καί τά ἔστειλε στό Κίεβο.
Βιβλίο γιά τόν Ἅγ. Νεομ. Ἰωάννη, συνέγραψε ὁ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Χρυσ. Παπαδάκης, Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας, μέ τίτλο: «Ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς Ἰωάννης ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν, ἔκδοσις Πολιτιστικοῦ Συλλόγου Ἁγ. Ἰωάννου Φαιστοῦ, 2004», στό ὁποῖο ὑπάρχει ἀναλυτική βιογραφία τοῦ Ἁγίου.
Ἕνα νέο στοιχεῖο μᾶς ὑπέδειξε ὁ κ. Ζαχ. Καψαλάκης, Διδάσκαλος, στή ἐπιστημονική σειρά «Κρητικά Χρονικά», τ. 3, ὅπου ὁ Μεν. Παρλαμᾶς δημοσίευσε τά: «Ἱστορικά καί βιογραφικά σημειώματα τοῦ Στεφάνου Νικολαΐδου». Στήν σελ. 316, ὁ Στ. Νικολαΐδης (1817-1907) ἀναφέρει χαρακτηριστικά: «1845, Μαΐου, 5, ἡμέραν Σάββατον, ἔγινε φοβερά στάσις τῶν Χριστιανῶν ἐναντίον τῆς Κυβερνήσεως διά Ἀρναουτογιάννην θανατωθέντα διά φρικωδεστάτων βασάνων…Ἔγιναν τρεῖς στάσεις μετέπειτα, εφυλακίσθην ἐγώ καί ὁ λαός μέ ἐξεφυλάκισε».