Ἐγκύκλιος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου, γιά τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή τοῦ 2021.

Ἐγκύκλιος τοῦ Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου,
γιά τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή τοῦ 2021.

 

Πρός τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες
καί τό εὐσεβές πλήρωμα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας

Ἀγαπητοί μου,
Ἀπό αὔριο, Καθαρά Δευτέρα, πού μ᾽ αὐτήν σηματοδοτεῖται ἡ ἔναρξη τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νά ἀναθερμάνουμε τή μετάνοια μέσα μας, μέ ὅσα μᾶς παραγγέλλει. Ἡ ἐναρκτήρια κατεύθυνση γιά τή Σαρακοστή ἔχει ἤδη δοθεῖ μέ τό ἄνοιγμα τοῦ Τριωδίου, πρίν τρεῖς Κυριακές, ὅπου ἡ Ἐκκλησία ἔβαλε τήν ἀνάγνωση τῆς παραβολῆς τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου. Ἀπό τήν ἀρχή, δηλαδή, τῆς περιόδου αὐτῆς προβάλλεται ἡ ταπείνωση, ἡ μετάνοια καί ἡ ἀποστροφή τῆς ἔπαρσης καί τῆς κατάκρισης.
Ἄς θυμηθοῦμε κάτι ἀπ᾽ αὐτά πού ἔλεγε ὁ Φαρισαῖος: «…Σέ εὐχαριστῶ, Θεέ μου, πού ἐγώ δέν εἶμαι σάν τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἅρπαγας, ἄδικος, μοιχός… νηστεύω δυό φορές τήν ἑβδομάδα καί δίνω στόν ναό τό δέκατο ἀπ᾽ ὅλα τά εἰσοδήματά μου…»[1].
Τί βλέπουμε ἐδῶ; Ὅτι, ὁ Φαρισαῖος δέν ἦταν ἅρπαγας, ἄδικος καί μοιχός, νήστευε μέ ἀκρίβεια καί τηροῦσε τά διατεταγμένα. Παρά ταῦτα, δέν εὐαρέστησε τόν Θεό καί τοῦτο διότι σταμάτησε στόν τύπο τοῦ βιβλικοῦ νόμου. Καί ὄχι μόνο αὐτό. Ἐνεργῶντας συμβατικά νόμισε ὅτι εἶχε ἐξασφαλίσει τή δυνατότητα νά ἀντιδιαστέλλει τήν κατά φαντασία φθιαγμένη πνευματική ἀνωτερότητά του μέ τήν πτωτικότητα τῶν ἁμαρτωλῶν, σύγκριση πού τελικά ἔγινε ἡ κόλασή του.
Ἐδῶ, ὁ Κύριος στρέφεται πρός θρησκευομένους γιά νά δείξει ὅτι κάθε πνευματική ἐργασία πού ἐμπεριέχει αὐτοδικαίωση καί ὅτι ἄλλο διεγείρει στό βάθος τῆς ὕπαρξης αὐταρέσκεια καί φιλοκατηγορία, δέν εἶναι ἀρεστά σ᾽ Αὐτόν.
Ἀρκετά εἶναι τά παραδείγματα πού βρίσκονται στήν Ἁγία Γραφή καί στούς Ἁγίους Πατέρες περί τῆς ἐν λόγῳ κατάστασης. Ἀκοῦστε, εἰδικά γιά τήν κατάκριση, κάτι ἀπ᾽ αὐτά πού διδάσκει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος: «Ἀκόμη καὶ τὴν ὥρα τοῦ θανάτου του, ἂν δεῖς κάποιον νὰ ἁμαρτάνει, μήτε τότε νὰ τὸν κατακρίνεις. Διότι ἡ ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ εἶναι ἄγνωστη στοὺς ἀνθρώπους. Μερικοὶ ἔπεσαν φανερὰ σὲ μεγάλα ἁμαρτήματα, κρυφὰ ὅμως ἔπραξαν πολὺ μεγαλύτερα καλά. Ἔτσι ἐξαπατήθηκαν οἱ φιλοκατήγοροι, καὶ ἐκεῖνο πού ἐκρατοῦσαν στὰ χέρια τους ἦταν καπνὸς καὶ ὄχι ἥλιος»[2].
Δηλαδή, ὁ Θεός δέν δέχεται τή μετάνοια ὅπως ἐμεῖς νομίζουμε. Τά κριτήριά Του εἶναι ἀσυγκρίτως διαφορετικά ἀπό τά δικά μας, γιατί δέ διακρίνει μόνο ὅσα ἐμεῖς περιορισμένα καταλαβαίνουμε. Ὁ Θεός καθορᾶ τά πάντα, τήν προαίρεση καί κάθε τί ἄλλο τό ὁποῖο ἁπλώνεται στά μύχια τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, πέρα καί πάνω ἀπό ἐγκόσμιους ὑπολογισμούς.
Συνεπῶς, τώρα πού ἀρχίζει ἡ Μεγάλη Σαρακοστή νά μή ξεφύγουμε κατά τή διαδρομή της ἀπό τό θεμελιῶδες παράδειγμα πού τέθηκε ἀπό τήν ἀρχή τοῦ Τριωδίου, μέ τήν παραβολή τοῦ Τελώνου καί τοῦ Φαρισαίου, δηλαδή ἀπό τήν καταπολέμιση τῆς βδελυκτῆς κατάκρισης.
Νά προσέξουμε γιατί πάντα παραμονεύει ἡ θελκτικότητα τῆς φιλοκατηγορίας πού ἀπ᾽ αὐτή γενιοῦνται χίλια δυό ἄλλα βλαπτικά τῆς ψυχῆς καί ἐκεῖ πού νομίζουμε ὅτι κρατᾶμε στά χέρια μας ἥλιο, στήν πραγματικότητα κρατᾶμε καπνό, ὅπως μᾶς εἶπε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος. Τότε, πᾶνε καπνός, ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ ἐγκράτεια καί οἱ πνευματικές θεωρίες. Συσκοτίζεται τό ὀπτικό μέρος τῆς ψυχῆς[3]. Βλέπεις ἥλιο καί εἶναι καπνός.
Νηστεύεις ἀπό κρέατα καί ἄλλες τροφές, ἀλλά τρῶς σάρκες ἀνθρώπων. Προσεύχεσαι καί ἐκκλησιάζεσαι, ἀλλά ἡ καρδιά σου εἶναι σκληρή σάν πέτρα καί ὅπως καταλαβαίνετε αὐτά ἀποδιώκουν τόν Χριστό ἀπό τήν ψυχή.
Γι᾽ αὐτό, τή Μεγάλη Σαρακοστή νά πράξουμε κάθε τί πού θά μᾶς φέρει πιό κοντά στόν Χριστό, ἀλλά μέ τήν ἐμπέδωση ὅτι: «…ἐμεῖς δέν εἴμαστε ἀπό μόνοι μας ἱκανοί νά θεωρήσουμε ὅτι κάτι προέρχεται ἀπό μᾶς τούς ἴδιους˙ ἀλλά ἡ ἱκανότητά μας προέρχεται ἀπό τόν Θεό…»[4], κατά πώς λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος.
Νά ταπεινώσουμε τό φρόνημά μας, σύμφωνα πάλι μέ τόν Ἀπόστολο Παῦλο ὁ ὁποῖος ἀναφέρει: «…μή ὑψηλοφρονεῖς, ἀλλά ταπεινώσου μέ φόβο…»[5].
Νά καταβάλουμε κάθε προσπάθεια μέ αὐτογνωσία, διά τῶν ἁγιαστικῶν μέσων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὥστε νά κατέβουμε στό βάθος τῶν ψυχικῶν πληγῶν μας προκειμένου νά τίς ἐπουλώσουμε.
Θερμά νά δεηθοῦμε στόν Κύριο καί νά ζητήσουμε τό ἔλεός Του, ὅπως ἀναφέρει μιά ᾠδή τοῦ Τριωδίου: «Μέ χειμάζει ἡ τρικυμία τῶν ἁμαρτιῶν καί μέ τραβᾶ στόν βυθό τῆς ἀπόγνωσης, ἀλλά προστρέχω στό πέλαγος τοῦ ἐλέους Σου, σῶσε με Κύριε»[6].

Καλή Σαρακοστή.
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος

[1]. Λουκ.18,11.
[2]. Κλίμαξτοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, λόγος 10ος, περί καταλαλιᾶς.
[3]. …καὶ ψυχῆς τὸ ὀπτικὸν ἀμαυρωθέντα…,ἀπό τόνα’ Κανόνα τῆς η’ ᾠδῆς τοῦ Ὄρθρου τῆς Δευτέρας τῆς Α´ Ἑβδομάδος τοῦ Τριῳδίου.
[4]. …οὐχ ὅτι ἱκανοί ἐσμεν ἀφ᾿ ἑαυτῶν λογίσασθαί τι ὡς ἐξ ἑαυτῶν, ἀλλ᾿ ἡ ἱκανότης ἡμῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ…, Β΄ Κορ.3,5.[5]. …μὴ ὑψηλοφρόνει, ἀλλὰ φοβοῦ…, Ρωμ.11,20.
[6]. Ἁμαρτιῶν, ἡ τρικυμία χειμάζουσα, ἐπὶ βυθὸν καθέλκει με τῆς ἀπογνώσεως, ἀλλὰ σοῦ τῷ πελάγει, προστρέχω τοῦ ἐλέους. Σῶσόν με Κύριε, ἀπό τόνα’ Κανόνα τῆς α’ ᾠδῆς τοῦ Ὄρθρου τῆς Δευτέρας τῆς Α´ Ἑβδομάδος τοῦ Τριῳδίου.