Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας
Πανοσιολογιώτατε άγιε Καθηγούμενε κ. Μεθόδιε,
Αγαπητοί αδελφοί,
Αγαπητέ Ζαχαρία,
Με απόφαση της Ιεράς Μονής της Μετανοίας σου, με την ευλογία του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Τιμοθέου, και μετά από τρία χρόνια δοκιμασίας γίνεσαι απόψε Μοναχός.
Τι σημαίνει αυτή η λέξη σήμερα; Τι νοηματοδοτεί το μυστήριο της εισόδου σ΄ αυτή την ζωή; Τι κατανοεί η σύγχρονη εκκλησιαστική εμπειρία από αυτή την αφιέρωση;
Αφήνοντας ανεξέταστα αυτά τα ζητούντα απάντηση ερωτήματα, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι αυτό το Μοναχικό Σχήμα που σε λίγο θα τεθεί πάνω και μέσα σου, έρχεται ως ακατάλυτη συνέχεια μέσα από τους ασκητικούς Προφήτας της Παλαιάς Διαθήκης, από τους εγκρατευομένους και προσκαρτερούντας των χρόνων της Καινής Διαθήκης, από τους εν Ερήμοις Αγίους Ασκητάς του 4ου αιώνα, από τους αυστηρούς και συνάμα συμπονετικούς Κοινοβιάρχας, ως ο σήμερον εορταζόμενος Άγιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης, από τους άφοβους Ομολογητάς και ηρωικούς Οσιομάρτυρας, από τους εν ημέραις παρακμής ή αυξήσεως, από τους μεγάλους μέχρι τους μικρούς, από τους σημαντικούς ή ασήμαντους Μοναχούς, που όλοι τους ως τέκνα “παρατάξεως Κυρίου” διαιώνισαν αυτό το Σχήμα ως τρόπο εκζητήσεως του απείρου ελέους και των οικτιρμών του Θεού.
Τώρα, εάν πούμε ότι μοιάζουμε με αυτούς τους Γίγαντες της Πίστεως και της ομολογίας Ιησού Χριστού, τουλάχιστον μπορεί να χαρακτηριστεί ως πλάνη ή ιδεοληψία. Από την άλλη πάλι αν πούμε ότι εγκαταλείπουμε αυτό τον τρόπο προσελεύσεως προς τον Θεό, τουλάχιστον ως αγνωμοσύνη και αποστροφή μπορεί να χαρακτηρισθεί απέναντι εκείνων των μακαρίων και Θεοφόρων Πατέρων.
Ποία άραγε η αποστολή; Ποιός ο λόγος; Πρώτον διότι έχουμε το χρέος της διαβιβάσεως αυτής της ιεράς οδού προς εκείνους που έρχονται μετά από εμάς, μη εγκαταλείποντες την οδό και δεύτερον και κυριοτέρον για να μπορούμε να βλέπουμε την Βασιλεία του Θεού ως οι στερημένοι από Αυτήν, και αυτή η δίψα του Θεού να γίνεται σιγά – σιγά μια ομολογία μέσα μας και δίπλα μας.
Μόνο έτσι μπορεί να δεχθεί η Ορθόδοξη πνευματολογία την ύπαρξη του Σχήματος σήμερα και μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε επί ημών των αχαρίστων το έλεος και την συγκατάβαση του Πανοικτίρμονος Θεού.
Αν ληφθεί μάλιστα υπ΄ όψιν το γεγονός ότι οι μακάριοι εκείνοι Πατέρες έλεγαν ότι είναι αχάριστοι και άχρηστοι, τι πρέπει να πούμε εμείς σήμερα;
Να πούμε λοιπόν ότι δεν είμαστε τίποτα και μέσα από το πουθενά του κοσμικού χρόνου, απόψε βλέπουμε την δύναμη του Μυστήριου του Θεού εκδηλούμενη στο πρόσωπό σου, αγαπητέ Ζαχαρία.
Να δηλώσουμε καθαρά ότι αυτό που αισθανόμαστε αυτή την στιγμή και κάθε τέτοια στιγμή και ιδιαίτερα εσύ αδελφέ Ζαχαρία, δεν είναι μια συναισθηματική ανατριχίλα από την εξωτερική περιγραφή ότι, να, ένας νέος άνθρωπος δεν θα κάνει οικογένεια και αποφάσισε να περπατήσει αυτό το μονοπάτι ντυμένος με το μαύρο επενδύτη, το ράσο και με την υφασμάτινη πλάκα του Νόμου του Θεού που έχει χαραγμένα επάνω της τα έντονα κόκκινα γράμματα του Μοναχικού Σχήματος Ιησούς Χριστός Νικά.
Δεν είναι από την άλλη μια καύχηση ή ένας έπαινος ή μια εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα πράγματα του Θεού, όπως επί παραδείγματι συμβαίνει στους κύκλους των αδικαιολογήτως αφιερωμένων, χωρίς Σχήμα δηλαδή ή με Σχήμα για να σκεπάζεται η κάκιστη ιδεολογικοποίηση του Χριστιανισμού.
Τότε τι είναι; Τι τούτον το Μυστήριον; Ποίος ο έλκων; Από πόθεν η δύναμις της αποφάσεως; Προς τι τα γενόμενα; Εδώ ακριβώς ευρίσκεται του Μυστήριου η δύναμις. Στο ερώτημα που δεν πρόκειται ποτέ η λογική του κόσμου να κατανοήσει. Μάλιστα αυτή η λογική ενίοτε εξοργίζεται όταν δεν μπορεί να βγάλει άκρη και άλλοτε χλευάζει γιατί κάθε τι που δεν είναι σύμφωνο με τα μέτρα της η περιθωριοποιείται ή διώκεται.
Τότε τι είναι; Μα δεν ακούτε, αδελφοί, την βοή που έρχεται από τους αιώνες της δημιουργίας και μας κυκλώνει πανταχόθεν η φωνή του Θεού; Είναι η άδολη υπακοή στην Εντολή Του κατά την ημέρα της δημιουργίας του ανθρώπου να είναι μέσα στην τρυφή του Παραδείσου. Ναι, αλλά είπε εκεί δια την καλήν συζυγίαν. Τι λοιπόν το γενόμενον; Μα δεν βλέπετε, αδελφοί, γύρω μας τόσους Αγίους που μας περιβάλουν και μαρτυρούν σε κάθε περίπτωση και έμπρακτα μέσα από τους βίους των, τι άλλο παρά την επιστροφή από το εν Παραδείσω πραχθέν αμάρτημα της ισοθεΐας; Τούτο εστί το Μυστήριον και αυτός εδώ ο τρόπος, είναι ο πιο δυνατός και έντονος σε νοσταλγία για την επιστροφή.
Είναι το γλυκύτατο Μυστήριο της μετανοίας, η διαγραφή κάθε λογικής και η παραίτηση από κάθε τι εν κόσμω δεδουλευμένων, ως μια άνοδος χωρίς επίθεση στους ώμους κανενός φορτίου στο λόφο της λήθης, της εν Παραδείσω πτώσεως, τον Σταυρό, Άνοδος, άλλα άνοδος από την συνεχή κάθοδο στο τόπο που άφησε πάνω του το σημάδι της άρνησης του Θεού, στο τόπο της αυτομεμψίας και της φυλακής των λογισμών.
Ποίος ο έλκων; Μα δεν ακούμε όλοι μας απόψε Αυτόν που μας αγγίζει στην κυριολεξία; Αυτόν που ανακαινίζει με τον πηλό της δημιουργίας κάθε στιγμή τα σύμπαντα. Αυτόν που δεν ήλθε να βάλει ειρήνη σαν την ειρήνη των πάσης φύσεως ειρηνιστών του κόσμου. Αυτόν που ήλθε να βάλει μάχαιρα στον παλαιό Νόμο της εν νοΐ αντιλήψεως για να ανοίξει την εν Πνεύματι ζωή, όχι της κατανοήσεως, αλλά της οντολογικής βιώσεως.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι οι πρώτοι μάρτυρες αυτής της νέας, Καινής Διαθήκης του Θεού με τον άνθρωπο και την δημιουργία, είναι οι Μοναχοί.
Και ως μάρτυρες είναι υπεύθυνοι για την τήρηση και κυρίως την αποκάλυψη των δωρεών του Θεού στο κόσμο. Αυτή την φοβερή ευθύνη αναλαμβάνεις από του νυν με την απόφασή σου, αγαπητέ δόκιμε.
Τι περιέχουν οι όροι της μαρτυρίας; Να σε λίγο θα ακούσεις τα αμετάφραστα στην λογική γράμματα της Εκκλησίας και θα λάβεις την απάντηση μέσα σου. Τα γράμματα της Εκκλησίας που φέρουν επάνω τους ένα φορτίο σημειολογιών και αδιάψευστων βιωμάτων. Κάθε μετάφραση αφαιρεί από την χάρη του πρωτοτύπου και η ζωή που θα ακολουθήσεις είναι μόνο ζωή χάριτος και συνεχούς αναμονής, επιστροφής στην μετάνοια.
Μη ζητήσεις ως οι αρχάριοι που τα βλέπουν όλα εύκολα να μεταφράσεις έλλογα ως οι πρωτόπλαστοι τι είναι το δένδρον της γνώσεως. Μη ζητήσεις ποτέ να μάθεις για το πόσο ενάρετος είσαι γιατί θα εκπλαγείς από το μέτρο της μικρότητάς μας. Θυμήσου τον Μεγάλο Μοναχό και Καθηγητή της Ερήμου Αντώνιο. Ρώτησε κάποτε το Θεό με ποιον είμαι όμοιος Κύριε στην Αρετή; Και ο Θεός του παρουσίασε ένα απλό τσαγκάρη χωμένο μέσα στα στενά της τότε πολύβουης Αλεξάνδρειας. Να, λέει, με ποιο είσαι ίσος στην αρετή, με ένα απλό τσαγκάρη!
Για φαντάσου κατ΄ ελάχιστον την κατ΄ άνθρωπο στιγμιαία εκείνη έκπληξη και απορία του Μεγάλου Αγίου και Ασκητού. Θέλει τότε δύναμη και συμπαράσταση πνευματική και ανθρώπινη, για να μη αποκάμεις. Έχεις δίπλα σου ένα τέτοιο χώρο απλών ανθρώπων για να μη φεύγεις προς την δύναμη του αποτελέσματος. Έχεις πολλά τέτοια περπατημένα δρομάκια απλών ανθρώπων: τα γεροντάκια του απέναντι Γηροκομείου. Η αδυναμία των γηρατειών, οι κατάκοιτοι και γέροντες είναι μια εστία που θα σε κρατά γαντζωμένο στο ταπεινό φρόνημα.
Έχεις τις ευχές του Πνευματικού σου Πατρός και των πνευματικών σου αδελφών. Έχεις τις προσευχές και τις ευχές των Γονέων και πάντων των οικείων και συγχωριανών σου. Έχεις την συμπαράσταση εκείνων που πρωτοστάτησαν για να κτιστεί ό χώρος αυτός, καθώς και την βοήθεια όλων των ενταύθα εργαζομένων και διακονούτων. Έχεις την θεολογική παιδεία εκείνη που θα σε ενισχύει ώστε να αποκωδικοποιείς τα δύσκολα και να οδηγείς προς τα πνευματικά.
Έχεις τις ολόθερμες ευχές όλων μας που απόψε στέκουμε εδώ και περιβάλουμε πνευματικά αυτή την απόφασή σου, της εν Χριστώ ζωής και μαρτυρίας σου.
Έχεις τις ευχές πάντων των εν τη Νήσω ταύτη Αγίων Ασκητών και Μοναχών, της Οσίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου, της φιλόξενης Αυτής Μητρός που και τον ομιλούντα επί τα έτη της δυσκόλου διακονίας του στην Πρωτοσυγκελλία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, τον φιλοξένησε ενταύθα.
Έχεις τις ευχές και ευλογίες του Αγίου Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου που εορτάζει σήμερον. Θα έχεις τις πρεσβείες του Αγίου Ζαχαρίου του οποίου σε λίγο θα εγκαταλείψεις το όνομα, για χάρη αυτού του δευτέρου βαπτισμού σου, αλλά θα κρατήσεις έσωθεν την μεγαλώνυμη χάρη του, ως και πάντων των Αγίων.
Αγαπητέ Ζαχαρία, όπως άκουσες απέφυγα να σε εγκωμιάσω για τα όντως πολλά σου χαρίσματα και αρετές. Μη με παρεξηγήσεις. Όλοι ξέρουμε ποιος είναι ο Ζαχαρίας. Απέφυγα να πω κοινότητα πράγματα για το παιδί εκείνο που άφησε τον κόσμο και ήλθε κοντά στον Χριστό. Απέφυγα να σου πλέξω εγκώμια και αρετολογίες ανακατεμένες με ένα συναισθηματικό τρόπο για να μη προσβάλω την ιερότητα του Μυστηρίου.
Απλά κατέβασα ένα τόνο παρακάτω την φωνή πιστεύοντας ότι μόνο με ταπείνωση μπορούμε να ατενίζουμε το αύριο και ανέβασα με φτωχά λόγια ένα σκαλοπάτι παραπάνω από τις δυνάμεις μας, ανέβασα τα πόδια μας, για να ποκρεμαστούμε στα παραθύρια της Εκκλησίας του Χριστού, ως άλλοι κατά χάριν και ανοχήν του Θεού, ελκόμενοι και σταυρωμένοι, για να δούμε απόψε έστω αμυδρώς ένεκα των αμαρτιών μας, από την εν συνεχεία ιερά ακολουθία της εις Μοναχόν Κουράς, όπως θα μας έλεγεν ο π. Σωφρόνιος Ζαχάρωφ “…την Βασιλεία του Θεού καθώς εστί”.
Δεν επιθυμούμε να σου δημιουργήσουμε ψευτοπαραδείσους εκ μέρους της τοπικής Εκκλησίας, ούτε να σου δώσουμε απραγματοποίητες ελπίδες, απλά τρέφουμε επί σε χρηστάς τας ελπίδας.
Γνωρίζεις ότι δεν είναι τα πράγματα ρόδινα στην εποχή μας, αλλά θα λέγαμε και σε κάθε εποχή. Μόνο που η εποχή μας θρησκειοποιεί κάθε στιγμή την ζωή της Εκκλησίας αντί να την εκκλησιαστικοποιεί, εμείς δε οι ίδιοι ανατρέχουμε στην χαρά των εξωτερικών πραγμάτων, τα οποία σε κάθε εποχή έχουν τέλος, και καλλιεργούμε πολλάκις μια βεβαιότητα αβεβαίωτη από την σύνολη Παράδοση της Εκκλησίας, αποδιώκουσα την χάρη του Θεού.
Μείνε στην Χάρη, ζήσε απλά και ταπεινά. Ζήτησε από τον Χριστό να σε σκεπάσει με τον Πατρικό Του Μανδύα, τον άραφο και ματωμένο, αλλά λυτρωτικό και σωτήριο.
Δώσε όχι μόνο από αυτά που έχεις, αλλά και από αυτά που δεν έχεις. Δόξασε το Όνομα του Κυρίου για την τιμή που σου κάνει να σε πάρει απόψε στο μυστικό Δείπνο της Βασιλείας Του και παρεκάλεσέ Τον ποτέ, ποτέ, ποτέ να μη σε βγάλει από αυτόν για να είσαι πάντοτε δυνατός και χαρούμενος, διηγούμενος τα μεγαλεία του Θεού.- Να ζήσεις.
† Ο Κνωσού Μακάριος
(Ομιλία του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Κνωσού κ. Μακαρίου, η οποία εγένετο εις την κατά την αρχαίαν τάξιν Αγρυπνίαν της 10ης προς 11ην Ιανουαρίου 2005, εορτή του Αγ. Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου, εν τη Θ. Λειτουργία και προ της τελέσεως της Ακολουθίας της εις Μικρόσχημον Μοναχόν του δοκίμου Ζαχαρία Ξενάκη, Θεολόγου εκ Σταυρακίων Ηρακλείου.)
