Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας
Ὁμιλία τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου, κατά τήν ἐπίδοση τῆς Ἀνωτάτης Τιμητικῆς Διακρίσεως τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, στόν κ. Ἀλέξανδρο Βγόντζα, Ὁμότιμο Καθηγητή Ψυχιατρικῆς τοῦ Παν/μίου Κρήτης καί Καθηγητή Ψυχιατρικῆς στό Παν/μιο τῆς Πενσυλβάνιας τῆς Ἀμερικῆς, στόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό Ἁγίου Γεωργίου Μοιρῶν, Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, 5/3/2023.
Φίλτατε κ. Καθηγητά, ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἔχουσα ὑπ᾽ ὅψη Της τίς πολύτιμες ὑπηρεσίες σας πρός τήν κοινωνία καί τήν Ἐκκλησία, ἀποφάσισε ὁμόφωνα, μέ τήν ὑπ᾽ ἀριθμ. 17 Ἀπόφασή Της, τῆς Συνεδρίας τῆς 11ηςὈκτωβρίου τοῦ 2021, νά σᾶς ἀπονείμει τήν Ἀνωτάτη Τιμητική Διάκριση τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης.
Μέ πολλή, λοιπόν, χαρά προβαίνουμε στήν ἐν λόγῳ ἀπονομή καί μάλιστα κατά τή σημερινή σπουδαία ἡμέρα τῆς πίστεώς μας, τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, παρά τό γεγονός τοῦ ἐθνικοῦ πένθους γιά τό πρόσφατο σιδηροδρομικό δυστύχημα στά Τέμπη, λόγῳ τοῦ ὅτι ἡ ἐν λόγῳ ἀπονομήἔχει ἀναβληθεῖ στό παρελθόν καί συνεπῶς δέν μπορεῖ νά καθυστερήσει ἐπί πλέον.
Ἐπιτρέψτε μας, ὅμως, πρίν σᾶς ἐπιδόσουμε τήν εἰρημένη Διάκριση, νά ποῦμε, ἐπιγραμματικά, μερικά πράγματα πού ἔχουν σχέση μέ τό ἀγαπητό πρόσωπό σας, χωρίς νά εἴμαστε ἁρμόδιοι γιά νά ἀναφερθοῦμε στίς σπουδές σας καί στή λαμπρή ἰατρική καί πανεπιστημιακή σταδιοδρομία σας, στήν Ἑλλάδα καί στήν Ἀμερική.
Προέρχεσθε ἀπό μιά γνωστή οἰκογένεια τῆς Μεγαλονήσου, μέ πίστη στόν Θεό, ἱστορία, ἦθος, προσήλωση στά κρητικά ἰδεώδη καί ποικίλη προσφορά. Πάνω στίς ρίζες αὐτές χαράξατε τήν εὐεργετική καί ἀνιδειοτελῆ ἰατρική πορεία σας.
Διδάξατε στήν Ἰατρική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Κρήτης καί σέ ἀνάλογα Πανεπιστημιακά Ἱδρύματα τῆς Ἀμερικῆς. Ἔχετε δημοσιεύσει σέ διεθνῆ ἰατρικά περιοδικά ἀξιόλογες μελέτες καί διευθύνατε ἐπιτυχῶς τήν Ψυχιατρική Κλινική τοῦ Πανεπιστημιακοῦ Νοσοκομείου Ἡρακλείου. Δέν μείνατε, ὅμως, μόνο σέ αὐτά, ἀλλά προχωρήσατε σέ ἰατρικές πρωτοβουλίες στήν Κρήτη, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν ἄνοιγμα τῆς ψυχιατρικῆς πρός τήν κοινωνία, παρέχοντας, μαζί μέ τούς καλούς συνεργάτες σας, βοήθεια καί στήριξη πρός συνανθρώπους μας πού ἔχουν σχετική ἀνάγκη.
Ἐπί πλέον, σημειώνουμε ἐδῶ ὅτι ξεκινήσατε μέ κόπους τήν Κινητή Ψυχιατρική Μονάδα, τήν ὁποία ἐπαξίως διευθύνετε, μέ τακτικές μεταβάσεις της στήν ἐνδοχώρα, μέ ἐπισκέψεις στό Κέντρο Ὑγείας Μοιρῶν, στό Κέντρο Ὑγείας Χάρακα καί σέ ἄλλα παρόμοια Κέντρα τοῦ Νομοῦ Ἡρακλείου. Δέν παραλείπουμε, βέβαια, νά ἀναφέρουμε καί τίς κατ᾽ οἶκον ἐπισκέψεις σας σέ ἀσθενεῖς καί ἀνήμπορους ἀνθρώπους τῆς ὑπαίθρου.
Μαζί μέ τά παραπάνω ἀναφέρουμε τήν ἀπό μέρους σας ἵδρυση καί διεύθυνση τοῦ Κέντρου Ἡμέρας πού ἀφορᾶ τήν ψυχοκοινωνική στήριξη πρός ἀνθρώπους μέ ψυχικά προβλήματα, ἐδῶ στίς Μοῖρες, τό ὁποῖο φιλοξενεῖ τό Πολιτιστικό Κέντρο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας.
Ἀκόμα, ἀναφέρουμε τίς εἰσηγήσεις σας ἐπί θεμάτων τῆς ἰατρικῆς εἰδικότητάς σας, σέ συνέδρια καί σέ διάφορες περιπτώσεις καί τόπους, μεταξύ τῶν ὁποίων εἶναι καί οἱ ὁμιλίες σας πρός τούς κληρικούς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, μέ παράθεση ἐνδιαφερόντων στοιχείων καί μελετῶν ἐπί πολλῶν συγχρόνων κοινωνικῶν προβλημάτων πού ἄπτονται τῆς ψυχικῆς ὑγείας.
Κατόπιν τούτων, κύριε Καθηγητά, θέλουμε νά ἀναφέρουμε γιά μιά φορά ἀκόμα, ὅτι γνωρίζουμε τήν ἀκατάπαυστη μέριμνα σας γιά νά ἀνακουφίζετε ψυχιατρικῶς πολλούς ἀνθρώπους, μέ τίς ἐξαιρετικές γνώσεις σας καί μέ τίς πολύτιμες ἐπιστημονικές ἐμπειρίες σας πού ἀποκτήθηκαν στήν Ἑλλάδα καί στήν Ἀμερική, τίς ὁποῖες συνεχίζετε νά ἐμπλουτίζετε.
Συνεχίζετε τό ἔργο σας ἀγέρωχα καί χωρίς νά πτοεῖσθε ἀπό τίς διάφορες δυσχέρειες πού ἔχετε συναντήσει, ἀπό τήν ἑλληνική γραφειοκρατία καί ἀπό ἀνθρώπους πού δέν θέλουν ἀκόμα νά καταλάβουν πόσο δραματικά ἔχουν αὐξηθεῖ στήν ἐποχή μας τά ψυχιατρικῆς φύσεως προβλήματα. Ἐσεῖς, παρά ταῦτα, μένετε ἀκλόνητος στήν ἀποστολή σας, παραβλέποντας θλίψεις καί μικρότητες. Εἶσθε ἀνυστερόβουλα ἀφοσιωμένος στήν ἀποστολή σας, ἡ ὁποία βοηθᾶ καί καταπραΰνει τό ἄλγος τῆς ἐσωτερικῆς κοπώσεως καί ἀσθενείας τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου.
Μάλιστα,τό πρᾶον καί τό εὐγενές τοῦ χαρακτῆρος σας, μᾶς φέρει στόν νοῦ τήν ἀναφορά ἐκείνη τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού λέει: «…πραΰθυμος ἀνὴρ καρδίας ἰατρός…»[1]. Τό πραΰθυμον αὐτό τῆς προσωπικότητάς σας δημιουργεῖ ἀμεσότητα σέ κάθε ἄνθρωπο πού σᾶς πλησιάζει καί σέ κάθε ἄνθρωπο πού ἔχει ἀνάγκη τῆς ἰατρικῆς συμπαράστασής σας καί ἔτσι, ὁ ἄλλος λόγος τῆς Ἁγίας Γραφῆς πού λέει: «…ἰατρῷ δὸς τόπον…»[2], δηλαδή νά προσφύγεις στόν Γιατρό, καθίσταται ἀνετότερο.
Κύριε Καθηγητά, μέ ἀφορμή τήν ἐπίδοση αὐτή, θά θέλαμε νά σημειώσουμε κάτι πολύ σημαντικό. Αὐτό τό σημαντικό θά τό ἐκφράσουμε μέ λίγα λόγια. Ἡ ἐπιστήμη σας καί ἡ χριστιανική ἀνθρωπολογία στοχεύουν στό νά βοηθήσουν τόν ἄνθρωπο. Ἄν αὐτοί οἱ δυό ἄξονες, πού δέν παύουν νά εἶναι διακριτοί μεταξύ τους, συνεργασθοῦν μποροῦν νά δώσουν ἐξαιρετικά ἀποτελέσματα.
Χωρίς νά παραβλέπουμε τά ἰατρικά δεδομένα στόν χῶρο τῆς Ψυχιατρικῆς, θά θέλαμε ἐπίσης νά σημειώνουμε ὅτι οἱ ψυχικές παθήσεις ἔχουν καί πνευματική πλευρά. Ὁ κατακερματισμός τῆς συμφυΐας[3]ψυχῆς καί σώματος, ὅπως τήν περιγράφει ὁ Μέγας Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, τῆς ὅλης δηλαδή ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, ἀποτελεῖ μιά ἀπό τίς κύριες πλευρές τῆς ἀνατομίας τῶν νηπτικῶν Ἁγίων Πατέρων καί τῆς ὀρθόδοξης πνευματολογίας, ὡς συνέχεια τῆς ἔμπρακτης ἐφαρμογῆς τοῦ Εὐαγγελίου, κάτι πού πολλοί χριστιανοί τό ξεχνοῦν μιᾶς καί ἔχουν μετατατρέψει τό Εὐαγγέλιο σέ στοιχεῖο οὐμανιστικῆς προοπτικῆς ἤ σέ μιά σκέτη ἰδεολογία, δίπλα σέ τόσες ἄλλες.
Οἱ ἰδεολογίες ὅμως αὐτές, ὅπως ἐκλαμβάνονταν στό παρελθόν, τέλειωσαν καί τά ἀείποτε ὀντολογικά καί ὑπαρξιακά προβλήματα τῆς ἀνθρώπινης φύσης ὄχι μόνο δέν ὑπῆρξαν προτεραιότητά τους, ἀλλά θάφτηκαν. Μετά τόν θάνατο τῶν ἰδεολογιῶν, δηλαδή στό σήμερα, ὁ σύγχρονος τρόπος ζωῆς, πάνω στά ἐν λόγῳ προβλήματα πρόσθεσε ἕνα πλῆθος ἐσωτερικῶν μπερδεμάτων, τά ὁποῖα ἀπό τή μιά ἐξασθενοῦν μέ ἕνα ἰδιαίτερο τρόπο τή γνησιότητα στό νά δοῦμε κατάματα τό τί συμβαίνει μέσα στόν ἄνθρωπο καί ἀπό τήν ἄλλη ἔχουν αὐξήσει τήν ἐγωπάθεια κάνοντάς την ἕνα πολύπλευρο δρᾶμα καί ἔχουν τραυματίσει βαθειά τή φαντασία κάνοντάς την κυριολεκτικά ἄρρωστη, μέ συνέπεια τήν ἐκτροπή σέ χίλια δυό πράγματα, ὅπως π.χ. στήν ὑποκρισία πού σκεπάζει τά συμβαίνοντα μέ διάφορα προσωπεῖα σύγχρονης κοπῆς.
Ὁ Μέγας ἀνατόμος τῆς ψυχῆς, Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, λέει πώς: «…Ὑπόκρισίς ἐστι σώματος καὶ ψυχῆς ἐναντία κατάστασις ἐπινοίαις ἁπάσαις ἐμπεπλεγμένη…»[4]. Δηλαδή ἡ ὑποκρισία εἶναι ἐναντία κατάσταση μεταξύ τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς, σύγκρουση, πού γενᾶ παντός εἴδους ἐμπεπλεγμένες, περιπεπλεγμένες ἐπίνοιες, σκέψεις. Αὐτό δέ, μόνο ὡς ἕνα πολύ γενικό παράδειγμα ἀπό τά ἀμέτρητα τῆς γνωσιολογίας τῆς ἀσκητικῆς γραμματείας, πού δείχνει τό πόσο πρέπει νά σκύψουμε στήν ἐμπειρία αὐτῶν τῶν Ἁγίων, γιά νά βροῦμε θεραπευτικές λύσεις ἀπό τά βιώματά τους γιά τήν ταραχώδη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου.
Κύριε Καθηγητά, χωρίς νά ἐπεκταθοῦμε ἄλλο, σᾶς ἐγχειρίζουμε τό Εὐεργετήριο Γράμμα τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί τόν Σταυρό τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Παύλου καί Τίτου τῶν Ἱδρυτῶν Της, εὐχόμενοι κάθε εὐλογία τοῦ Πανάγαθου Θεοῦ στή ζωή καί στό πλούσιο ἔργο σας.
[3].Ἀπό τά νεκρώσιμα ἰδιόμελα τῆς Ἱ. Ἀκολουθίας σέ κεκοιμημένους, ἦχος δ΄.
