Ιερά Μητρόπολις Γορτύνης και Αρκαδίας
Εόρτασε το χωριό Αγ. Κύριλλος, την Κυριακή 9 Ιουλίου 2017, τον Άγιο Κύριλλο Επίσκοπο Γορτύνης, ο οποίος μαρτύρησε το 304 μ.Χ., σε ηλικία 93 ετών.
Ενώ η μνήμη του σε όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία επικράτησε να εορτάζεται στις 14 Ιουνίου, στο χωριό Άγ. Κύριλλος, τιμάται στις 9 Ιουλίου, όπως στη Δυτική χριστιανοσύνη, αρχαία ημερομηνία εορτής του, όπως επιβεβαιώνει η επιστημονική έρευνα, ερχόμενη σε απόλυτη συμφωνία με τη λαϊκή παράδοση του χωριού Άγ. Κύριλλος.
Κάτω από τη σημερινή εκκλησία του Αγίου, υπάρχει παλαιοχριστιανική βασιλική με στοιχεία του 4ου αιώνα που κατά την παράδοση είναι ο τόπος του μαρτύριου του Αγίου καθώς και ο τάφος του.
Είναι χαρακτηριστική η παλαιά εικόνα του Αγίου στο χωριό, αλλά και η ψηφιδωτή παράστασή του του 5ου αιώνα στην Ροτόντα Θεσσαλονίκης.
Στη Θ. Λειτουργία έλαβαν μέρος οι Μητροπολίτες Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κύριλλος και Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος, καθώς και άλλοι κληρικοί.
ΟΜΙΛΙΑ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΙΕΡΑΠΥΤΝΗΣ ΚΑΙ ΣΗΤΕΙΑΣ κ. ΚΥΡΙΛΛΟΥ
ΚΑΤΑ THN ΠΑΝΗΓΗΡΙΝ ΤΟΥ Ι. ΝΑΟΥ ΑΓ. ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΤΟΥ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΕΣΣΑΡΑΣ (9.7.2017)
«Εἰ καί γέρων ἦν ὁ Κύριλλος Γορτύνης, ἡβῶσαν εἶχε πρός τό ξίφος τήν καρδίαν» (στίχοι Μηναίου).
Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα τῆς Θεοσώστου ταύτης Ἐπαρχίας, Μητροπολῖτα Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ.κ. Μακάριε,
Σεβαστοί Πατέρες,
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Μᾶς συνήγαγε σήμερον ἡ σεβάσμιος ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρoς Κυρίλλου, Ἐπισκόπου Γορτύνης, στόν πανηγυρίζοντα τοῦτο ναό, πού ἔχει ἀνεγερθεῖ πάνω στά ἐρείπια παλαιοχριστιανικοῦ ναοῦ στή θέση, ὅπου, κατά τήν παράδοση, ἐτάφησαν τόσο ὁ τιμώμενος σήμερα ἅγιος, ὅσο καί ὁ ἐπίσης Ἐπίσκοπος Γορτύνης Ἅγιος Εὐμένιος ο Θαυματουργός, στόν ὁποῖο καί εὐλόγως εἶναι ἀφιερωμένο τό ἕτερο κλίτος τοῦ ναοῦ.
Μαζί ὅμως μέ τόν Ἅγιο Ἱερομάρτυρα Κύριλλο ἑορτάζει καί τό ἱστορικό τοῦτο χωριό, πού ἀξιοχρέως καί ὀφειλετικῶς φέρει τό ὄνομά του, ἀφοῦ ἐκεῖνος μέ τό αἷμα τοῦ μαρτυρίου του καθαγίασε τόν εὐλογημένο τοῦτο τόπο. Ἐδῶ κοντά ὑπάρχει τοπωνύμιο «Ράξος» πού ἐμαρτύρησε καί ἐτάφη ὁ ἅγιος, γι’ αὐτό καί ὁ οἰκισμός ἔλαβε τό ὄνομά του. Μόνον ἐδῶ, στήν Ἐνορία τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Γορτύνης και Ἀρκαδίας, διατηρήθηκε ἡ ἑορτή τῆς μνήμης τοῦ ἁγίου κατά τη σημερινή ημέρα, 9η Ἰουλίου, ἐνῶ σέ ὅλη τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τελεῖται στίς 14 Ἰουνίου. Ἡ πατροπαράδοτη αὐτή τοπική παράδοση συμπίπτει μέ τήν πραγματική ἡμέρα τοῦ μαρτυρίου, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ τό πρῶτο συναξάρι τοῦ ἁγίου. Αντιστοιχεῖ πρός τήν 9η Ἰουλίου τοῦ ἔτους 304, ἡ ὁποία μάλιστα ἦταν ἡμέρα Κυριακή, ὅπως καί σήμερα. Καί παρότι πέρασαν περισσότερα ἀπό 1.700 χρόνια ἀπό τότε, παρά τίς μακροχρόνιες ὑποδουλώσεις τῆς Κρήτης καί παρά τήν καταστροφή τοῦ πρώτου Ναοῦ-Μαρτυρίου, διατηρήθηκε ἡ σωστή ἡμερομηνία μνήμης στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου καί ταφῆς τοῦ ἁγίου.
Ὁ Ἅγιος Κύριλλος ἔζησε καί ἔδρασε κατά τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες, γι᾿ αυτό καί γνώρισε ἀπό κοντά τούς μεγάλους διωγμούς, ἀλλά καί τήν ἀμετάθετη πίστη τῶν χριστιανῶν, πού χαλύβδωνε τό φρόνημα καί μποροῦσε μέχρι καί «ὄρη μεθιστάνειν» (νά μετακινεῖ βουνά) κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο (Α΄ Κορ. 13,2). Διακρίθηκε γιά τίς πράξεις καί τήν πίστη του, ἀφοῦ πέρασε τή ζωή του ὁσιακά καί ἀσκητικά. Ἀφιερωμένος ὁλοκληρωτικά στό Θεό πέρασε τά στάδια τῆς καθάρσεως καί τοῦ φωτισμοῦ καί ἀξιώθηκε πολλῶν χαρισμάτων. Παρόλο πού ἀνῆλθε στόν Ἐπισκοπικό θρόνο τοῦ Ἁγίου Τίτου, πρώτου Ἐπισκόπου τῆς Μεγαλονήσου, σέ ἡλικία 68 ἐτῶν, ἀναδείχθηκε ἄξιος καί θεοφόρος ποδηγέτης τῶν πιστῶν στήν πολυάνθρωπη τότε Γόρτυνα, πρωτεύουσα Κρήτης καί Κυρηναϊκῆς. Αὐτήν τήν πρώτη πόλη τῆς Κρήτης πού δέχθηκε τόν χριστιανισμό ἐποίμανε ὡς Ἐπίσκοπός της καί Πρόεδρος ὁλόκληρης τῆς ἐν Κρήτῃ Ἐκκλησίας κατά τό τελευταῖο τέταρτο τοῦ 3ου μ.Χ. αἰ.
Ποίμανε τήν Ἐκκλησία τῶν Γορτυνίων ἐπί εἴκοσι πέντε χρόνια, κάτω ἀπό δύσκολες συνθῆκες, τίς ὁποῖες ὅμως ὁ θεῖος του ζῆλος ὑπερνικοῦσε. Εἶναι μιά πολύ δύσκολη περίοδος γιά τούς Χριστιανούς, ἡ «ἐποχή τῶν μαρτύρων», ἀφοῦ οἱ εἰδωλολάτρες Ρωμαῖοι τούς διώκουν μέ ἰδιαίτερη σκληρότητα. Ἦταν τό 303 μ.Χ. ὅταν ὁ Ρωμαῖος αὐτοκράτορας Διοκλητιανός κηρύσσει τόν διωγμό κατά τόν Χριστιανῶν, καθώς ἀποφάσισε νά ἐνισχύσει τήν ενότητα τῆς Ρωμαϊκής Αὐτοκρατορίας μέ τήν προβολή τῆς ἐπίσημης Ρωμαϊκῆς θρησκείας. Μέ διάταγμά του ἐπαναφέρει σέ ἰσχύ τά διωκτικά διατάγματα τοῦ Δεκίου καί ἀκολουθοῦν καινούργια γιά τήν καταστροφή ἱερῶν βιβλίων καί γιά τήν φυλάκιση καί δίωξη τῶν Ἱερέων καί τῶν Ἐπισκόπων. Μάλιστα τό 304 ἐκδίδει νέο διάταγμα πού καθιστᾶ γενική τήν ὑποχρέωση θυσίας στούς ἐθνικούς Θεούς τῶν Ρωμαίων. Εἶναι τό ἔτος πού ὁ Ἅγιος Κύριλλος, σέ ἡλικία τῶν 93 ἐτῶν, θά ὑποστεῖ μαρτυρικό θάνατο, γιατί ἦταν Ἐπίσκοπος καί μέ παρρησία κήρυττε τόν Χριστό ὡς ἀληθινό Θεό καί Σωτήρα καί δυνάμωνε τή φλόγα τῆς πίστεως τῶν χριστιανῶν, ἐνῶ ἔφερνε στήν πίστη τοῦ Χριστοῦ πολλούς εἰδωλολάτρες. Παρότι βρισκόταν σέ προχωρημένη ἡλικία, συνελήφθη καί ὁδηγήθηκε στόν Ἐπαρχο τῆς Κρήτης Ἀγρειανό, πού τοῦ ζήτησε νά θυσιάσει στά εἴδωλα καί νά φάει ἀπό τίς μιαρές τροφές τῶν εἰδωλοθύτων. Ὁ ἅγιος Ἐπίσκοπος τῆς Γόρτυνας ἀρνήθηκε νά θυσιάσει στά εἴδωλα, νά μιαροφαγήσει καί ὁμολόγησε τήν πίστη του μέ θάρρος, μέ νεανική τόλμη καί παρρησία, καί με κρητική λεβεντιά πού δέν λογαριάζει ἡλικία.
Ὁ Θεός ἤδη μέ ἀποκαλυπτικό ἐνύπνιο τόν εἶχε προετοιμάσει γιά τόν τόπο καί τόν τρόπο τοῦ μαρτυρίου, καθώς εἶδε σέ ὅραμα κάποιο ὄρνεο νά παίρνει μέρος τῆς κεφαλῆς του καί νά τό ἀποθέτει σέ ὀρεινό τόπο. Ἐπίσης εἶδε ὅτι ὁδηγήθηκε στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου ἐπάνω σέ ἅμαξα πού ἔσυραν ζεῦγος βοδιῶν.
Ἔτσι καί ἔγινε. Πρῶτα ρίφθηκε κατ’ ἐντολήν τοῦ δυσεβοῦς ἄρχοντα στή φωτιά, ἀλλά κατά τρόπο θαυμαστό ἔμεινε ἐντελῶς ἀβλαβής. Κάηκαν μόνο τά δεσμά μέ τά ὁποῖα εἶχαν δέσει τόν Ἅγιο, ὅπως καί τά ξύλα πού ἔγιναν στάκτη. Ἀφοῦ ἀποφασίσθηκε ὁ διά ξίφους θάνατός του, τόν ἀνέβασαν πάνω σε ἅμαξα, ἐπειδή ἦταν ἡλικιωμένος καί δέν μποροῦσε νά βαδίσει. Τήν ἅμαξα ἔσυρε ζεῦγος «ἀροτήρων βοῶν». Ὅταν ἔφτασαν στόν τόπο τοῦ μαρτυρίου στήν τοποθεσία «Ράξος», τά βόδια πού μέχρι εκείνη τη στιγμή τραβοῦσαν μέ προθυμία τήν ἅμαξα, σταμάτησαν μόνα τους καί δέν μποροῦσαν νά προχωρήσουν περαιτέρω, καθώς φωνή ἀκούσθηκε ἀπό τόν οὐρανό νά λέει «ἕως ἐδῶ». Τά ζῶα ὑπάκουσαν στό οὐράνιο πρόσταγμα καί σταμάτησαν. Ἐκεῖ ὁ ἄξιος Ἱεράρχης καί ἀθλητής τοῦ Κυρίου μας ἔκλινε τόν αὐχένα καί ἀποκεφαλίσθηκε μέ ξίφος, λαμβάνοντας τό στεφάνι τοῦ μαρτυρίου.
Αὐτό συμβαίνει πολύ συχνά στήν ἐκκλησιαστική ἱστορία. Σέ ὅλες τίς ἐποχές, καί κυρίως σέ περιόδους διωγμῶν, οἱ καλοί Ποιμένες ἀγωνίζονται γιά νά σώσουν τήν Μάνδρα καί θυσιάζονται ὑπέρ τοῦ ποιμνίου τους, ἀκολουθώντας τό τοῦ Εὐαγγελίου «Ὁ ποιμήν ὁ καλός την ψυχήν αὐτοῦ τίθησιν ὑπέρ τῶν προβάτων» (Ἰω. 10,11), ὅπως ὁ Καλός «Ποιμένας καί Ἐπίσκοπος τῶν ψυχῶν μας» (πρβλ. Α΄ Πέτρ. 2, 25). Αὐτό έπραξε καί ὁ σήμερα τιμώμενος Ἅγιος Κύριλλος πού ὑπῆρξε γνήσια εἰκόνα τοῦ Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ καί ἀκριβής μιμητής Του κατά πάντα.
Ἄλλωστε, κλῆρος τῶν χριστιανῶν μέσα στόν ἐν τῷ πονηρῷ κείμενο τοῦτο κόσμο ἦταν νά εἶναι πάντοτε «δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης» (Ματθ. 5,10). Ἔχουν ὡς χάρισμα οἱ Χριστιανοί «τό ὑπέρ Χριστοῦ, οὐ μόνον τό εἰς Αὐτόν πιστεύειν, ἀλλά καί τό ὑπέρ αὐτοῦ πάσχειν» (Φιλιπ. 1, 29), καθώς ἡ ἐπί γῆς πορεία τους εἶναι δρόμος μαρτυρίου καί σταυροῦ. Αὐτή εἶναι ἡ ἀποστολή τῶν Χριστιανῶν, νά πάθουν μαζί μέ τόν Κύριο, νά γίνουν κοινωνοί τῶν παθημάτων Του, γιά νά γίνουν «κληρονόμοι μέν Θεοῦ, συγκληρονόμοι δέ Χριστοῦ» (Ρωμ. 8,17).
Ἄν αὐτά ἰσχύουν γιά ὅλους τούς βαπτισμένους καί μυρωμένους Χριστιανούς, πολύ περισσότερο ἰσχύουν γιά τούς ταγούς τῆς Ἐκκλησίας, τούς Ποιμένες τῆς λογικῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ. Αὐτοί ἔχουν ταχθεῖ στήν πρώτη γραμμή τοῦ πολέμου κυρίως κατά τῶν δαιμόνων, πού ὡς «λύκοι βαρεῖς» πέφτουν πάνω στά πρόβατα τοῦ Χριστοῦ.
Διότι ὁ ἀντίδικος διάβολος πάντοτε ἀντιστρατεύεται τόν ἄνθρωπο. Καί ἀκούσαμε σήμερα στήν εὐαγγελική περικοπή τῆς θεραπείας τῶν δύο δαιμονισμένων ὅτι τά δαιμόνια παρακαλοῦσαν τόν Χριστό ἄν τά διώξει, νά τούς ἐπιτρέψει νά πᾶνε στό κοπάδι τῶν χοίρων πού έβοσκε ἐκεῖ κοντά. Καί τούς ἔδωσε τήν ἐντολή ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἔχει ἀπόλυτη ἐξουσία ἐπάνω σέ ὁλόκληρη τή δημιουργία, καί ἀμέσως ἄφησαν τούς δύο ἀνθρώπους πού κατοικοῦσαν σέ μνήματα, ἔξω ἀπό τήν πόλη τῶν Γαδαρηνῶν, καί πῆγαν στούς χοίρους. Τότε ὅλο τό κοπάδι δαιμονισμένο ὅρμησε στόν γκρεμό καί πνίγηκε. Τό γεγονός αὐτό μᾶς βοηθᾶ νά συνειδητοποιούμε ὅτι ἔργο τῶν δαιμόνων εἶναι νά καταστρέφουν καί νά διαφθείρουν. Παίρνουμε τό μήνυμα ὅτι δέν πρέπει νά τούς δίνουμε κανένα δικαίωμα νά μᾶς κάνουν κακό καί νά ἀποφεύγουμε τήν ἁμαρτία μέ ὅλη μας τή δύναμη. Μόνοι μας βέβαια εἴμαστε ἀδύναμοι μπροστά τους. Ἄν ὅμως ζοῦμε μέσα στή μάνδρα τοῦ Χριστοῦ καί συμμετέχουμε τακτικά καί συνειδητά στά ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίς μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου. «Ὁ γεννηθείς ἐκ τοῦ Θεοῦ τηρεῖ ἑαυτόν, καί ὁ πονηρός οὔχ ἅπτεται αὐτοῦ» (Α΄ Ἰω. 5,18) μᾶς λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Ὁ διάβολος δέν εἶναι παντοκράτωρ, ἀλλά «ὁ κοσμοκράτωρ τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφ. 1,12) καί ἔχει ἐξουσία μόνο στούς ἀνθρώπους πού τοῦ δίδουν τό δικαίωμα.
Ἀπό τό σημερινό θαῦμα μαθαίνουμε ὅτι ὁ Θεός παραχωρεῖ στόν κάθε ἁμαρτωλό ἄνθρωπο εὐκαιρίες μετανοίας μέ διάφορους τρόπους. Ἀκούσαμε ὅτι οἱ Γαδαρηνοί ζήτησαν ἀπό τόν Κύριο νά φύγει ἀπό τήν περιοχή τους, ἀφοῦ δέν ἦταν διατεθειμένοι νά ἀπαρνηθοῦν τίς ἁμαρτίες τους και ἔτσι ἔγινε. Διότι ὁ Θεός δέν ἐκβιάζει τήν ἐλευθερία τῆς βουλήσεώς μας. Θέλει νά μᾶς ὁδηγεῖ στή σωτηρία, ἀλλά μέ τή δική μας συγκατάθεση καί συνεργασία.
Σεβ. Ποιμενάρχα τῆς θεοσώστου ἁγιοτόκου ταύτης Ἱερᾶς Μητροπόλεως καί λίαν ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ Ἀδελφέ κ. Μακάριε,
Ἀγαπητοί μου φιλάγιοι ἀδελφοί,
Στόν ἱερό αὐτό τόπο ἀκοῦμε σήμερα τόν ἱερομάρτυρα Ἅγιο Κύριλλο νά μᾶς καλεῖ νά ἀκολουθήσουμε τόν δρόμο τῆς πίστεως, ἀναλαβόμενοι τόν «θυρεόν τῆς πίστεως», ἔχοντας ἐπ᾿ ὤμων «τό ὅπλον τοῦ Σταυροῦ», προκειμένου νά πορευθοῦμε «ἀκλινῶς τήν ὁδόν τῆς σωτηρίας». Αὐτή τή στενή καί τεθλιμένη ὁδό πού ἀκολούθησαν ὁ πρῶτος Ἐπίσκοπος καί προστάτης τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης Ἀπόστολος Τίτος, οἱ δίαδοχοί του ἅγιοι Ἐπίσκοποι τῆς πρωτοθρόνου τούτης Μητροπόλεως τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, Γορτύνης Φίλιππος, Πέτρος ὁ Ἱερομάρτυς, Μύρων, Εὐμένιος ὁ Θαυματουργός, Ἀνδρέας ὁ Ἱεροσολυμίτης, Ευτύχιος. Εἶναι ὁ δρόμος τῆς πίστεως καί τοῦ μαρτυρίου πού ἀκολούθησαν οἱ Ἅγιοι Δέκα Μάρτυρες, οἱ Ὅσιοι Εὐτυχιανός καί Κασσιανή οἱ αὐτάδελφοι, ὁ Ὅσιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ξένος καί ὁ Ὅσιος Νίκων ὁ Μετανοεῖτε, Ὁ Ὅσιος Γρηγόριος ὁ Σιναϊτης, ὁ Ὅσιος Ἀρσένιος ὁ Ἅγιοφαραγγίτης, ὁ Ὅσιος Γεράσιμος ὁ Εὐβοεύς καί τό πλῆθος τῶν ἀγνώστων Ὁσίων ἀσκητῶν τοῦ Ἁγιοφάραγγου, ὁ Ὅσιος Μεθόδιος ὁ ἐν Νιβρύτῳ, οἱ Ὅσιοι αὐτάδελφοι και κτήτορες τῆς Ἱ. Μονῆς Κουδουμᾶ Παρθένιος καί Εὐμένιος, ὁ νεοφανής Ὅσιος Χαραλάμπης τῆς Καλυβιανῆς ὁ ἐκ Δαφνῶν καί βέβαια οἱ Ὁσιομάρτυρες καί οἱ Ὅσιοι τῆς Ἱ. Μονῆς Καλυβιανῆς.
Εὐχηθεῖτε Σεβ., νά ἔχουμε τίς πρεσβεῖες τους στόν καθημερινό μας ἀγώνα στή δύσκολη ἐποχή μας γιά νά ἀποκρούουμε κάθε πειρασμό τοῦ διαβόλου καί νά ζοῦμε κατά Χριστόν, ἀκολουθώντας τό παράδειγμα τῆς ἀμετάθετης πίστης καί τοῦ ὑψηλοῦ ἀγωνιστικοῦ φρονήματος τοῦ ἑορτάζοντος Ἁγίου Ἱερομάρτυρoς Κυρίλλου, Ἐπισκόπου Γορτύνης, πού περιφρουρεῖ καί προστατεύει τό ἱστορικό αὐτό χωριό και ὁλόκληρη τήν ἐν Γορτύνῃ Ἐκκλησία.
Ἐπιθυμῶ, τούτη τήν εὐλογημένη ἡμέρα, νά εὐχαριστήσω καθηκόντως καί χρεωστικῶς, ἐκ μέσης καρδίας, ἐσᾶς, Σεβ. πολυσέβαστε καί ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ ἀδελφέ, Μητροπολίτα Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακάριε, πού εἶχατε τήν εὐγενῆ καλωσύνη καί ἀπευθύνατε στήν ἐλαχιστότητά μου τήν φιλάδελφη πρόσκλησή σας, νά παραβρεθῶ σήμερα στόν ἱστορικό τοῦτο τόπο καί νά συνεορτάσομε τή μνήμη τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου, τοῦ ὁποίου ἀναξίως φέρω τό ὄνομα. Ταπεινῶς σᾶς εὔχομαι ἡ ἀρχιερατική διακονία σας νά συνεχίσει νά βαδίζει στό δρόμο πού οἱ προκάτοχοί σας Ἅγιοι χάραξαν, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ὁ σήμερα τιμώμενος Ἅγιος Κύριλλος, καί ὁ ἐν Τριάδι Θεός νά σᾶς ἐνισχύει στά πολυεύθυνα ἀρχιερατικά σας καθήκοντα, ὥστε καί ἐμεῖς οἱ νεώτεροι νά μαθητεύομε πάντοτε κοντά σας ἐν ἀγάπῃ καί ἀγαθῇ προαιρέσει, πρός ὄφελος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί οἰκοδομή τοῦ εὐλογημένου κρητικοῦ λαοῦ μας. Ἀμήν!
